Toegankelijkheidslinks Ga naar de hoofdinhoud
NPLW Logo. Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie
Helpdesk

Utiliteitsbouw (gebouwen zonder woonbestemming)

Gemeenten moeten ervoor zorgen dat utiliteitsbouw verduurzaamt om de doelstellingen uit het Klimaatakkoord te halen. Ook voor utiliteitsbouw geldt dat ze in 2050 aardgasvrij zijn. Utiliteitsbouw bestaat uit commercieel en maatschappelijk vastgoed, zoals een kantoor, bedrijfspand, winkel, school, ziekenhuis of een sportaccommodatie.

3 mannen zijn bezig met de aanleg van de leidingen onder het kunstgrasveld
Toelichting bij deze afbeelding
Bij de herontwikkeling van sportpark Hoornseveld gebruikt de gemeente Zaanstad een collectorveld om onder andere het nieuwe zwembad van warmte te voorzien. Leidingen onder het veld zetten zonnestralen om in bruikbare duurzame warmte.

Lees het praktijkvoorbeeld Het collectorveld: voetballen op een innovatieve en duurzame warmtebron, dat bij bovenstaande foto hoort. 

Energiebesparingsplicht

Voor bedrijven en maatschappelijke instellingen geldt een energiebesparingsplicht. Dit gaat om locaties met een relevante milieubelastende activiteit en een jaarlijks energiegebruik vanaf 50.000 kWh elektriciteit of 25.000 m3 aardgas(equivalent). Wie energiebesparingsplichtig is, moet daar vanwege de informatieplicht eens in de 4 jaar over rapporteren. Vanaf 10 miljoen kWh elektriciteit of 170.000 m3 aardgas(equivalent) per jaar per locatie geldt voor sommige sectoren ook een onderzoeksplicht.

Gemeenten houden toezicht op de naleving van de energiebesparingsplicht, inclusief de informatie- en onderzoeksplicht. Voor ‘complexe bedrijven’ is dit de taak van de provincie (afdeling 3.3 van het Besluit activiteiten leefomgeving). Complexe bedrijven zijn bedrijven die door hun taak en omvang grote gevolgen kunnen hebben voor de leefomgeving, zoals de metaalindustrie of grootschalige energieopwekking.
Mijnbouw en defensie zijn ook uitzonderingsgevallen, daarbij zijn het ministerie van Klimaat en Groene Groei of het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat verantwoordelijk voor toezicht en handhaving.

Je leest meer over de energiebesparingsplicht op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Kantoorgebouwen minimaal label C

Een kantoorgebouw moet minimaal energielabel C hebben. Voldoet het gebouw hier niet aan? Dan mag je het niet meer als kantoor gebruiken. Deze verplichting staat in het Besluit bouwwerken leefomgeving. 

Gemeenten en omgevingsdiensten handhaven op deze verplichting. Lees meer over het energielabel voor kantoorgebouwen op de website van RVO.

Financiering verduurzamen utiliteitsbouw

Er zijn verschillende subsidies en fiscale regelingen om utiliteitsbouw te verduurzamen en aardgasvrij te maken:

Daarnaast kennen gemeenten en provincies regelmatig eigen aanvullende subsidies of leningen toe.

Meer informatie

Hulpmiddelen

Toolkit utiliteitsbouw

De Toolkit Utiliteitsbouw bevat een overzicht van bestaand en aankomend beleid rondom utiliteit en een overzicht van subsidies en financiële regelingen.

Dashboard Utiliteit

Het Dashboard Utiliteit in de wijkaanpak biedt voor data over utiliteit en energielabels per gemeente en buurt. De nieuwe versie (13 mei 2025) besteedt ook aandacht aan utiliteitsbouw in de wijkaanpak.

Beleidsinstrumenten aanpak utiliteitsbouw

Het Dashboard Klimaatbeleid biedt een overzicht van onder meer regelgeving, subsidies, normeringen en andere beleidsinstrumenten voor de aanpak van utiliteitsgebouwen.

Instrument: maatschappelijk vastgoed in de gebiedsgerichte aanpak

VNG heeft een stappenplan voor het verbinden van opgaven in de gebiedsgerichte aanpak van maatschappelijk vastgoed. Ga naar het stappenplan.