Rol gemeente bij isoleren en energie besparen
Gemeenten zijn op verschillende manieren betrokken bij het isoleren van gebouwen. Zij bieden financiële ondersteuning om te helpen bij isolatiemaatregelen. En geven een vergunning, als door isoleren een gebouw er anders gaat uitzien.
Wat gemeenten doen
- Bij het isoleren van gevels en daken aan de buitenzijde kunnen gebouwen er anders gaan uitzien. Hiervoor moet de gemeente vergunningen verlenen via het Omgevingsloket.
- Een gemeente kan financiële ondersteuning geven om bijvoorbeeld woningeigenaren te helpen bij isolatiemaatregelen. Gemeenten kunnen gebruikmaken van verschillende financiële middelen vanuit het Rijk. Eén daarvan is de Specifieke Uitkering (SpUk) Lokale Aanpak Isolatie (LAI). Binnen een wijkaanpak kunnen gemeenten initiatieven bundelen en mogelijk maatregelen collectief inkopen.
- Gemeenten maken prestatieafspraken met corporaties, onder andere over energiebesparing.
- Bedrijven zijn volgens de Omgevingswet verplicht om alle energiebesparende maatregelen uit te voeren, met een terugverdientijd van 5 jaar of minder. In de Erkende Maatregelenlijst staan ook maatregelen om de warmte-isolatie van de schil (vloer, gevel en dak) te verbeteren. Omgevingsdiensten controleren daarop.
- Gemeenten investeren in maatschappelijk vastgoed en informeren eigenaren van andere utiliteitsgebouwen over de mogelijkheden.
De gemeente Alphen-Chaam startte in februari 2025 een isolatieactie voor spouwmuren. Eigenaren van slecht geïsoleerde woningen ontvangen € 1.000 isolatievergoeding en begeleiding. Gecertificeerde bedrijven voeren de werkzaamheden uit met aandacht voor de natuur. Zo kunnen beschermde diersoorten als vleermuizen een veilige plek behouden.
Energieteams
Veel gemeenten hebben energieteams opgezet. Deze energieteams helpen bewoners om energie te besparen en geven adviezen over verduurzamingsmaatregelen. Ook helpen zij huishoudens die met energiearmoede te maken hebben.
Bouwkundige kwaliteit
Bij het verduurzamen van gebouwen is het van belang dat dit op een kwalitatieve en doelgerichte manier gebeurt. Belangrijke aandachtspunten zijn:
Toepassen van isolatienormen
- Welke normen zijn nodig om (tussen)doelen te behalen?
- Welke bouwkundige en energetische kwaliteit is gewenst op welk moment in het traject?
Zie ook: Isolatienormen woningen (Standaard en streefwaarden)
Onderhoud en bouwkundige staat
- De onderhoudsbehoefte van woningen
- Funderingsproblematiek
- Klimaatadaptatie
- Achterstallig onderhoud, passend bij het bouwjaar en type gebouw
Minimale energetische prestaties
Streven naar een minimale energetische kwaliteit passend bij de gekozen warmteoplossing. Bijvoorbeeld in lijn met de zero emissie-eis of minimaal energielabel B.
Effectieve aanpak en fasering: doelgroepgericht en/of gebiedsgericht
Specifiek voor isolatie:
- Hoe faseert de gemeente de aanpak over verschillende gebieden en doelgroepen?
- Bij een stapsgewijze verbetering van gebouwen: wat is een logische volgorde van maatregelen?
Met wie werk je als gemeente samen?
- interne afdelingen van de gemeente. Bijvoorbeeld met het sociaal domein (zie de handreiking Samenwerken tussen fysiek en sociaal domein (pdf)) of met bouw- en woningtoezicht voor een integrale aanpak en het toekomstbestendig maken van de woningvoorraad;
- energiecoöperaties en bewonersinitiatieven: lokale partijen die hun buurt goed kennen en het lokale netwerk kunnen gebruiken. Vaak kunnen zij ondersteuning bieden in de uitvoering, en het lokale draagvlak en de betrokkenheid bij isolatie vergroten (zie ook Samenwerken met bewonersinitiatieven);
- marktpartijen: bij gebrek aan capaciteit kan de gemeente marktpartijen benaderen voor de (gedeeltelijke) uitvoering van de isolatieaanpak;
- (regionaal) energieloket, energiecoaches, bouwadviseurs en eventueel ook financieel adviseurs: voor informatie, (financieel)advies en het organiseren van bijeenkomsten en acties;
- aannemers: advies aan bewoners over aannemers die zij kunnen benaderen, online hulp bij de aanvraag van offertes en enquêtes om input aan te leveren over bedrijven die verduurzamingsmaatregelen uitvoeren. Dit binnen de voorwaarden die je als gemeente hebt om marktpartijen aan te dragen;
- hypotheekadviseurs, bouwkundig adviseurs en makelaars: voor informatie en advies tijdens natuurlijke verduurzamingsmomenten, zoals een verhuizing of verbouwing. De gemeente kan deze groep voorzien van informatiemateriaal over de beschikbare regelingen voor isolatie;
- banken: renovatietrajecten kunnen de waarde van woningbezit verhogen. Banken kunnen op deze manier ook een bijdrage leveren aan verduurzamingsprojecten.