Historische centra in de warmtetransitie
Historische centra in dorpen en steden bestaan doorgaans uit verschillende soorten bebouwing en monumenten. De openbare ruimte is druk, het stadszicht is vaak beschermd en de panden zijn lastig te isoleren, ondergronds zijn er verschillende leidingen en er kan archeologie in de bodem zitten. Dat maakt de warmtetransitie in historische centra lastig.
Historische centra in warmteprogramma en uitvoeringsplannen
Gemeenten verduurzamen vaak eerst gebieden waar oplossingen en besluitvorming minder complex zijn. De verduurzaming van historische centra schuiven daarmee vaak op in de planning. Uiteindelijk zullen ook deze gebieden van het aardgas af moeten. In veel transitievisies warmte is als toekomstige warmtebron voor historische centra nu nog 'onbekend' of 'hernieuwbaar gas' vermeld. Het is verstandig om de warmteoplossing (tijdig) mee te nemen in het warmteprogramma en de uitvoeringsplannen.
Stappenplan systeemkeuze warmtetransitie historische binnensteden
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft een stappenplan en hulpmiddelen ontwikkeld om waardevolle erfgoedgebieden zoals historische centra in de warmteprogramma’s mee te nemen. De RCE liet daarvoor onderzoek doen naar de mogelijkheden voor de warmtetransitie in historische binnensteden. In het onderzoek ligt de focus op het bundelen van logische groepen gebouwen en (typen) gebruik binnen de historische structuur en opbouw van de stad, zodat bijvoorbeeld collectieve maatregelen mogelijk worden.
Erfgoedloketten
Zoek als ambtenaar in de warmtetransitie aansluiting met het erfgoedloket van je gemeente, als die er is. Gemeenten zijn verplicht om erfgoed te beheren en beschermen binnen hun gemeente. Onder meer door een monumentenverordening te hebben, erfgoed op te nemen in het omgevingsplan en een monumentencommissie in te stellen. Veel gemeenten kiezen ervoor om deze taken onder te brengen bij een erfgoedloket.
Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Monumenten
Om eigenaren van rijksmonumenten te ondersteunen bij het verduurzamen van hun monument heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) het Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Monumenten gestart. Het programma wordt uitgevoerd door het Nationaal Restauratiefonds (NRF). Eigenaren krijgen via het programma advies en begeleiding van een Duurzame Monumenten adviseur (DuMo-adviseur). Je kunt eigenaren van monumenten in je gemeente hierop wijzen.
Subsidies en regelingen
De volgende subsidies en regelingen zijn beschikbaar voor verduurzamingen van monumenten:
- Duurzaam maatschappelijk vastgoed (DUMAVA)
- Duurzame Monumenten-Lening | Restauratiefonds.nl
- Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) voor monumenteigenaren | Rvo.nl
- Monumenten-hypotheek | Restauratiefonds.nl
Gemeenten kunnen de verduurzaming van historische centra stimuleren door eigen subsidieregelingen op te zetten. Zo hebben meerdere gemeenten een subsidieregeling gemeentelijke monumenten. En er zijn diverse provinciale en gemeentelijke monumentenfondsen en restauratiefondsen.
Praktijkvoorbeelden
Meer informatie
- Monitor verduurzaming monumenten 2024 (pdf) | Duurzaamerfgoed.nl
- Duurzaamheid van historische gebouwen | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed | Cultureelerfgoed.nl
- Routekaart Verduurzaming Monumenten | Duurzaam Erfgoed | Duurzaamerfgoed.nl