Toegankelijkheidslinks Ga naar de hoofdinhoud
NPLW Logo. Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie
Helpdesk

PBL: Betaalbaarheid en kostenverdeling belangrijkste pijnpunten aardgasvrij-beleid

Rapport
29 augustus 2024

De meerderheid van de Nederlandse bevolking steunt de overgang naar aardgasvrije wijken, maar verwacht dat het Rijk financieel bijdraagt aan de warmtetransitie. Dat concluderen onderzoekers van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) op basis van onderzoek bij 2.000 burgers. Volgens de onderzoekers hebben gemeenten weinig invloed op de betaalbaarheid en eerlijke kostenverdeling. Burgers verwachten van gemeenten wel meer inspraak op wijkplannen en eerlijke informatie over onzekerheden.

Dronebeeld van het dorp Dalen, gemeente Coevorden, met oude boerderijen en nieuwbouwwijken met op de achtergrond een coulisselandschap.
Toelichting bij deze afbeelding
Dronebeeld van proeftuin Dalen, gemeente Coevorden. Foto: Kick Smeets

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat alle woningen in 2050 van het aardgas af zijn. In 2030 geldt dat 1,5 miljoenen woningen zijn verduurzaamd en/of van het aardgas af zijn. Gemeenten hebben een regierol in de uitvoering van de warmtetransitie. Uit het PBL-onderzoek blijkt dat het merendeel van de Nederlanders deze transitie steunt. Zo wil 88 % van de burgers minder afhankelijk zijn van andere landen voor energie. En 76 % vindt klimaatverandering een belangrijk probleem.

Bekostiging warmtetransitie

Uit de PBL-studie blijken betaalbaarheid en een eerlijke verdeling van de kosten cruciaal voor de aanvaardbaarheid van wijkplannen (wijkuitvoeringsplannen). Burgers vinden wijkplannen minder aanvaardbaar als:

  • er onzekerheid is over de kosten van aardgasvrij verwarmen;
  • de overheid niet bijdraagt aan de kosten voor de overstap;
  • er grote verschillen in kosten ontstaan tussen wijken.

Gemeenten hebben volgens de onderzoekers weinig invloed op de betaalbaarheid van de warmtetransitie.

Meer inspraak en eerlijke informatie

De keuzes die gemeenten maken hebben wel invloed of burgers de transitie in de wijk steunen. Burgers vinden het belangrijk dat zij (vroegtijdig) mogen meedenken en hun mening geven bij het maken van het wijkplan. En ze willen eerlijke en duidelijke informatie hebben, met name over onzekerheden. Verder vinden burgers keuzevrijheid in het warmtealternatief belangrijk, ook als dat de kosten verhoogt.

Lees het hele rapport ‘Aardgasvrij: een goed idee, maar …’ op de website van PBL.

Meer informatie

Relevant nieuws

Rapport

Gemeenten werken volop aan warmteprogramma's; uitvoering blijft complex

Vrijwel alle gemeenten zijn bezig met (de voorbereidingen op) een warmteprogramma. 75% van de gemeenten maakt hierbij gebruik van het ondersteuningsaanbod van het NPLW. De meeste gemeenten verwachten het warmteprogramma uiterlijk in 2026 vast te stellen. Wel stokt de uitvoering: gemeenten verwachten minder warmtenetten te realiseren. Het aantal uitvoeringsplannen met ‘aardgasvrij’ als doel daalde ten opzichte van vorig jaar.

10-10-2025
Gemeenten werken volop aan warmteprogramma's; uitvoering blijft complex
Achtergrondverhaal Rapport

EBN: Betaalbare warmte is meer dan een rekensom

61 procent van de Nederlandse bevolking staat positief tegenover de overstap van aardgas naar duurzame warmte. "Benader betaalbaarheid niet alleen als een rekensom, maar bevraag bewoners ook wanneer zij iets betaalbaar vinden", zegt Herman Exalto, projectdirecteur Nationale Deelneming Warmte bij Energiebeheer Nederland (EBN). Samen met onderzoeksbureaus MSG Sustainable Strategies en Populytics deed EBN onder 14.657 Nederlanders uit 16 gemeenten onderzoek naar de betaalbaarheid van warmte.

22-09-2025
EBN: Betaalbare warmte is meer dan een rekensom
Achtergrondverhaal Kennisproduct Rapport

Regie op warmtepompen: samen met bewoners naar stille oplossingen

“Voor veel gebieden is de all-electric-warmtepomp het beste warmtealternatief voor aardgas. Dan wil je als gemeente voorkomen dat de overstap gepaard gaat met teveel geluid voor omwonenden”, vertelt opgavemanager Janneke Kreike van het Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie (NPLW). Het is dus belangrijk dat gemeenten regie nemen en samen met inwoners van een (beoogde) all-electric-wijk optrekken. Daarom stortte zij zich met haar collega’s Catrinus Nouta (adviseur RVO) en Robert-Jan Haman (projectleider NPLW) op de cumulatieve geluidsimpact van warmtepompen. Resultaat: inzichten en adviezen die gemeenten helpen als zij het gesprek met hun inwoners aangaan over plaatsing van een warmtepomp.

11-09-2025
Regie op warmtepompen: samen met bewoners naar stille oplossingen
Bekijk alle nieuwsberichten