De aanwijsbevoegdheid inzetten voor all-electric: hoe werkt dat?

“In 2050 moeten alle gemeenten aardgasvrij zijn, maar we kunnen niet allemaal op het laatste moment overstappen. Vandaar dat wij in de warmteprogramma’s een planning hebben gemaakt, waarin we terugrekenen van de doelstelling in 2050 naar nu. Bij all-electric kun je kiezen voor organische groei, maar dan is het lastig voorspellen of je de doelen gaat halen. Daarnaast hebben we kortere termijn doelen voor 2030 en 2040. Om meer voortgang te boeken willen we daarom graag de aanwijsbevoegdheid inzetten. Tijdens het maken van het uitvoeringsplan voor een specifiek gebied blijkt of dat de aanwijsbevoegdheid inzetten voor all-electric kan. Voor nu betekent dit dat we voor die gebieden, waar we de komende 5 jaar een uitvoeringsplan voor maken, het voornemen hebben opgenomen om de aanwijsbevoegdheid in te zetten.”

“Het inzetten van de aanwijsbevoegdheid is nog niet definitief. Pas als we in het uitvoeringsplan onderbouwen dat het kan, leggen we de wijziging van het omgevingsplan over het stoppen van leveren van aardgas in dat gebied voor aan de raad. Het voornemen is de eerste noodzakelijke stap. We werken met een langere overgangstermijn dan de standaard 8 jaar: minimaal 10 tot 13 jaar. Hierdoor stopt voor de meeste gebieden de aardgaslevering gemiddeld pas over 15 jaar vanaf nu. Dit is ook de gemiddelde levensduur van een cv-ketel. Zo kunnen inwoners in actie komen als de cv-ketel aan vervanging toe is. 

Tijdens het maken van de warmteprogramma’s polsten we bij de wethouders hoe zij erin staan. Ze reageerden positief. Ook Liander was erg blij met het voornemen. Onze planning geeft Liander duidelijkheid over de netverzwaring die nodig is om buurten aardgasvrij te maken met all-electric en over het onderhouden van gasnetten, wat op den duur minder hoeft te gebeuren. 

Daarnaast was ook de meerderheid van de energiecoöperaties, bedrijvenverenigingen, bewonersinitiatieven en woningcorporaties positief, omdat er duidelijkheid wordt gegeven. Bewoners, organisaties en bedrijven kunnen dan plannen maken."

“In eerste instantie waren alle 4 de wethouders positief over de aanwijsbevoegdheid. Maar door een wisseling van wethouder in Castricum, kwam het voornemen daar niet in het concept warmteprogramma. De 4 concept warmteprogramma’s zijn vastgesteld door het college en geconsulteerd bij de raadscommissie. Ook is er een uitgangspuntennotitie warmteprogramma voorgelegd ter besluitvorming. In deze notitie stond het voornemen van de aanwijsbevoegdheid in de gemeenten Bergen, Uitgeest en Heiloo.

Dit bleek lastig om goed uit te leggen. Raadsleden dachten dat inwoners gedwongen werden om nu over te stappen, of dat die gebieden binnen 5 jaar aardgasvrij moeten zijn. Terwijl met dit voornemen nog niks definitief is. Mocht de aanwijsbevoegdheid definitief ingezet worden, moet dit per gebied goed onderbouwd worden. We maakten een aanvullende visual om het beter uit te leggen. Uiteindelijk heeft de raad in Heiloo het uitgangspunt over de aanwijsbevoegdheid uit de uitgangspuntennotitie gehaald via een amendement. Het inzetten van de aanwijsbevoegdheid is een punt van politieke discussie (geweest). In Uitgeest werden de uitgangspunten met grote meerderheid voor en in Bergen zelfs unaniem vastgesteld.”

“Lees je in en ga het gesprek aan met je wethouder over de aanwijsbevoegdheid. Wees er niet te bang voor. Heel simpel gezegd; houd de optie open om de aanwijsbevoegdheid in te zetten, door nu het voornemen op te nemen in het warmteprogramma. We hebben hiermee als gemeenten een instrument gekregen om deadlines naar voren te halen, dus ga ervoor!

Als we het opnieuw mochten doen, zou ik meer aandacht besteden aan het goed meenemen van het hele college. Wij hebben ons iets te veel op de portefeuillehouders gefocust, omdat we daar al 4 van moesten bedienen. En verder is het meenemen en goed informeren van de raad essentieel. Wij kozen ervoor om de raad het uitgangspunt over de aanwijsbevoegdheid te laten vaststellen. Dit hoeft niet, want het warmteprogramma is de bevoegdheid van het college. Maar wij kozen hiervoor, omdat de raad later ook beslist over het wijzigen van het omgevingsplan.”

• Anna Ankoné, info@annaankone.nl

• Gemeenten werken volop aan warmteprogramma's; uitvoering blijft complex
• Webinar 'Lokale Warmtetransitie in Beeld 2025'