Omgevingsdienst Haaglanden ondersteunt gemeenten actief in het SMP-traject
Om het particulieren en vve’s mogelijk te maken onder de Omgevingswet te na-isoleren hebben gemeenten een vergunning op basis van een soortenmanagementplan (SMP) nodig. Het opstellen van een SMP is een ingewikkeld traject waar ecologen voor nodig zijn. Om gemeenten te ontzien ondersteunt de Omgevingsdienst Haaglanden (ODH) haar gemeenten bij het opstellen van SMP’s, vertelt Marije Langstraat, ecoloog en adviseur bij de ODH. “Betrek het bevoegd gezag, wij kunnen je adviseren voor een goedlopend proces.”
Delft
Leidschendam-Voorburg
Midden-Delfland
Pijnacker-Nootdorp
Rijswijk
Wassenaar
Westland
Zoetermeer
109.577
78.229
19.377
57.932
59.642
27.100
115.941
128.434
In Zuid-Holland stelt de ODH de SMP-richtlijnen op en is ook het bevoegd gezag. “Het bevoegd gezag kan meer betekenen voor gemeenten dan ze doorhebben. We adviseren gemeenten en adviesbureaus vanaf het moment dat ze een SMP willen totdat het SMP er is. We kijken mee naar onderzoeksmethodieken, praktijkproblemen, maatregelen, procesmatige keuzes en administratie.”
Bevoegd gezag
Provincies zijn het bevoegd gezag van de Omgevingswet op provinciaal niveau. Soms besteedt de provincie dit uit aan een omgevingsdienst, waar ook ecologen werken. Het bevoegd gezag verleent de Omgevingsvergunning. Let op: ga altijd de specifieke SMP-regels rondom flora en fauna na bij het bevoegd gezag (provincie of omgevingsdienst) van jouw provincie.
Het opstellen van een SMP
Bij na-isolatie moet je volgens de Omgevingswet rekening houden met beschermde diersoorten, zoals vleermuizen, gierzwaluwen en huismussen. In een SMP geef je aan hoe je de soorten beschermd. Met een goedgekeurd SMP krijg je een vergunning op de Omgevingswet voor 5 of 10 jaar.
Wat de verschillende fases bij het opstellen van een SMP zijn, zie je in onderstaand stappenplan:
Voorbereiding
- Aanmelden bij provincie of omgevingsdienst.
- Bepalen vergunningsgebied, doel, ambitie, stakeholders en budget in samenwerking met provincie.
- Aanhaken gemeentelijke collega’s: voorbereiden bestuurlijk besluit of akkoord wethouder.
- Concept Plan van Aanpak opstellen, zodat ecoloog vooronderzoek kan doen naar haalbaarheid en diersoorten.
Aanbesteding
- Aanbesteding aan ecologisch adviesbureau, die SMP-vooronderzoek uitvoert.
Eventueel vergunningsfase pre-SMP en NVI
- Maken compensatieplan.
- Aanvragen vergunning bij provincie voor pre-SMP.
- Realiseren grote kraamverblijfplaatsen op basis van compensatieplan pre-SMP door (natuur)aannemer.
Onderzoeksfase (1,5 – 2 jaar)
- Het ecologisch adviesbureau voert alle soortgerichte onderzoeken uit volgens de vastgestelde richtlijnen en protocollen.
- Met de resultaten van de onderzoeken wordt het SMP opgesteld.
Vergunning
- Er moet voldaan worden aan wettelijke belangen en juridische kaders. Deze specifieke kaders zijn te vinden in de provinciale richtlijnen en handreikingen.
- Op basis van een SMP verleent de provincie/het bevoegd gezag een vergunning voor 10 jaar.
Uitvoering & monitoring
- De uitvoering en de monitoring van het SMP starten tegelijkertijd.
- De monitoring wordt periodiek uitgevoerd, volgens het monitoringsplan van het SMP.
Vroeg betrekken is het halve werk
Het advies van de ODH is: langskomen zodra je plannen hebt, zeker als je geen ecologen in dienst hebt. Door de omgevingsdienst vroeg te betrekken, kan er vroeg geadviseerd worden over de stappen die gezet moeten worden en kan er vooronderzoek gedaan worden door een ecologisch adviesbureau.
“Hiermee krijg je een beeld van de aanwezige diersoorten, de benodigde onderzoeken, acties die nodig zijn en tijdsduur van het SMP-traject. Wij hebben formats en een website met praktische informatie, geven groen licht op het onderzoeksplan, en adviseren bij het opstellen van de uitvraag voor de aanbesteding. Uiteindelijk toetsen wij het uiteindelijke SMP en krijgt de gemeente een vergunning. Ook bij het opstellen van een monitoringsplan kan de omgevingsdienst ondersteunen.”
“De provincies zijn ondertussen bezig met een landelijke lijn voor pre-SMP’s. Met een pre-SMP kan je een tijdelijke vergunning aanvragen. Hiermee kunnen tijdens de onderzoeksperiode de isolatiewerkzaamheden door particulieren met grondgebonden woningen onder voorwaarden doorgaan. Er wordt er naartoe gewerkt om, op het gebied van pre-SMP, in alle provincies hetzelfde beleid te voeren. Ook de provincie Zuid-Holland is hiermee bezig. Als dit beleid is vastgesteld door de Gedeputeerde Staten, nemen ook wij vergunningaanvragen voor pre-SMP’s in behandeling.”
Ontstaan trajectbegeleiding
In 2019 kwamen de eerste grote SMP-aanvragen binnen. Op dat moment was er veel onbekend. Er waren geen onderzoeksrichtlijnen en er werd veel geëxperimenteerd. “Onderzoeken kwamen vaak al uitgevoerd bij ons binnen. Er moest van alles opnieuw, omdat er soorten vergeten waren, onderzoeksmethodieken niet voldoende onderbouwd waren of dat er op een verkeerd moment onderzoek was gedaan. Met als gevolg dat gemeenten vertraging opliepen.
Om dit soort zaken te ondervangen, publiceerden we in 2020 de eerste SMP-richtlijnen voor Zuid-Holland. Met een aantal aanpassingen volgde in oktober 2023 de 2.0 versie: zo vroeg mogelijk op de lijn komen, de communicatie naar voren halen en duidelijke onderzoeksrichtlijnen voor adviesbureaus. Inmiddels weten gemeenten en adviesbureaus ons te vinden en nemen ze vroeg contact met ons op. We zitten met ruim 30 van de 50 Zuid-Hollandse gemeenten om tafel.”
Tot op heden blijkt het bijhouden van de administratie van zo’n complex plan nog best lastig. “Het gaat om grote gebieden, met veel projecten en veel partijen die er gebruik van moeten maken. Er is vanuit bevoegd gezag een sterke wens om een centraal administratiesysteem te ontwikkelen voor de SMP’s om de gemeenten hierbij te ondersteunen.”
Leren en samenwerken met gemeenten en woningcorporaties
De ODH heeft ook tips voor provincies of andere omgevingsdiensten die het bevoegd gezag zijn: “Communiceer veel en wees duidelijk over de gestelde eisen voor een SMP. Luister naar adviesbureaus en gemeenten. Als ze aangeven dat er iets in de richtlijnen staat wat in de praktijk niet werkt, ga dan samen op zoek naar een oplossing. Zo pakten wij bijvoorbeeld de problemen in de aanbesteding aan, door te praten met ecologische adviesbureaus over de achterliggende redenen en overwegingen om wel of niet op aanbestedingen in te gaan.
Daarnaast is de ODH nauw betrokken bij het opstellen van de landelijke onderzoeksrichtlijnen en -protocollen voor gebieden.”
En aan gemeenten wil de ODH meegeven: “vraag andere gemeenten naar hun aanpak. Misschien hebben ze al een SMP en kunnen ze praktische tips en ervaringen delen, of kan je samen ecologen inhuren. Ga in gesprek met woningcorporaties. De investeringskosten voor een SMP zijn hoog en voor woningcorporaties is het lastig om aan de gestelde eisen en randvoorwaarden te voldoen. Ze moeten namelijk ook maatregelen nemen in de omgeving, zoals groen en water, waar ze gemeenten voor nodig hebben. Woningcorporaties en gemeenten hebben elkaar nodig en zijn daarom ideale partners om SMP’s op te stellen.”
Meer informatie
- Natuurvriendelijk isoleren
- Richtlijn Vleermuisonderzoek Grote Gebieden | Netwerk Groene Bureaus
- Richtlijn soortenmanagementplan Zuid-Holland (pdf) | Omgevingsdienst Haaglanden
- Natuurbescherming | Omgevingsdienst Haaglanden
Meer weten over de ondersteuning bij het SMP-traject? Mail naar Marije Langstraat, marije.langstraat@odh.nl
