Gemeenten werken volop aan warmteprogramma's; uitvoering blijft complex
Vrijwel alle gemeenten zijn bezig met (de voorbereidingen op) een warmteprogramma. 75% van de gemeenten maakt hierbij gebruik van het ondersteuningsaanbod van het NPLW. De meeste gemeenten verwachten het warmteprogramma uiterlijk in 2026 vast te stellen. Wel stokt de uitvoering: gemeenten verwachten minder warmtenetten te realiseren. Het aantal uitvoeringsplannen met ‘aardgasvrij’ als doel daalde ten opzichte van vorig jaar.
Dit is te lezen in de nieuwste monitor ‘Lokale Warmtetransitie in Beeld’. Met deze monitor brengt NPLW jaarlijks de voortgang en genoemde kansen en knelpunten in kaart, om zo te leren en te kunnen bijsturen. De belangrijkste bron zijn de gesprekken die accounthouders van NPLW voerden met ambtenaren van ruim 110 gemeenten in het 1e kwartaal van 2025.
Isolatie: campagnes bereiken bewoners, uitvoering moeizaam
Gemeenten zetten breed in op isolatie, gesteund door het Nationaal Isolatieprogramma. Ze kiezen vaak voor een aanpak waarbij doelgroepen gericht worden benaderd. Met collectieve acties worden isolatiemaatregelen ingekocht. Bewoners worden steeds vaker bereikt met campagnes en actief benaderd met onder andere huis-aan-huisadviezen. Sommige groepen die hulp het hardste nodig hebben, zijn wel lastiger te bereiken. Het aanzetten van bewoners tot actie blijft moeilijk en gemeenten geven aan capaciteitsproblemen te hebben. Daarnaast leiden regels rondom soortenbescherming tot vertraging en hogere kosten.
Warmtenetten: minder gemeenten verwachten uitbreiding
Het aandeel gemeenten dat de komende 10 jaar warmtenetten verwacht te realiseren of uit te breiden, is gedaald van 52% in 2024 naar 40% in 2025. Kosten voor bewoners, nog niet afgeronde wetgeving en het imago van warmtenetten blijven grote obstakels. Wel groeit de betrokkenheid bij warmtebedrijven, en netcongestie maakt dat gemeenten vaker naar warmtenetten kijken.
Warmtepompen: meest gekozen warmtestrategie maar weinig regie
De warmtepomp wordt door veel gemeenten genoemd als belangrijke warmtestrategie. Tegelijkertijd voert een ruime meerderheid hier geen actief beleid op. Redenen zijn onder meer netcongestie en betaalbaarheid. Slechts een kleine minderheid (10%) overweegt de inzet van de aanwijsbevoegdheid voor all-electric wijken. Bijna 70% van de gemeenten zegt geen zicht te hebben op het aantal warmtepompen binnen hun gemeente.
Meer samenwerking en kennisdeling
Positief is dat gemeenten steeds vaker regionaal samenwerken, bijvoorbeeld bij gezamenlijke aanbestedingen voor isolatie of bij de ontwikkeling van warmtebedrijven. Verder zijn gemeenten tevreden over de betrokkenheid vanuit hun organisatie, ze zien intern groeiende aandacht voor de warmtetransitie. Ook zien gemeenten dat de overheid volop werkt aan de benodigde randvoorwaarden.
Blijvende uitdagingen vragen om landelijke steun
Tegelijkertijd laat de monitor zien dat gemeenten veel last hebben van onzekerheid in wet- en regelgeving, wisselend beleid en ingewikkelde financieringsstromen. Ook de betaalbaarheid voor bewoners is een belangrijk aandachtspunt. Gemeenten vragen om duidelijke landelijke kaders, een stabiele financiële basis en een landelijke door de Rijksoverheid gevoerde campagne. Zo kan de beweging die nu zichtbaar is verder versnellen en kan de lokale warmtetransitie stevig op stoom komen.
