Gedragsverandering en activeren van bewoners

Uit onderzoek blijkt dat gedragsverandering bij bewoners niet vanzelf ontstaat, zeker niet bij complexe onderwerpen zoals verduurzaming. Effectieve communicatie sluit aan op het dagelijkse leven van bewoners en houdt rekening met hoe gedrag werkelijk tot stand komt. Samen met gedragsbureau Duwtje bekeek NPLW welke inzichten hierbij helpen. Dat levert 2 belangrijke uitgangspunten op:

1. een persoonlijke aanpak werkt beter dan algemene informatie;
2. sociale steun en herkenning vanuit de buurt maken het verschil.

Het activeren van bewoners start bij bewustwording en oriëntatie. In beide fasen spelen 4 gedragsfactoren een belangrijke rol: gemak, weerstand, normen en motivatie.

Bewustwordingsfase

In deze fase komen bewoners voor het eerst in aanraking met het onderwerp.

• Gemak: aardgasvrij wonen is vaak nog een abstract concept. Mensen missen concrete voorbeelden en begrijpelijke informatie.
• Weerstand: de focus ligt vaak op de hoge kosten nu, terwijl de voordelen in de toekomst minder zwaar wegen. Ook kan een gevoel van ‘moeten’ afschrikken.
• Normen: bewoners raken vooral enthousiast als anderen dat ook zijn. Gelijke anderen, zoals buren, zijn geloofwaardige bronnen van informatie.
• Motivatie: positieve voorbeelden en het benadrukken van voordelen (zoals een hogere woningwaarde) werken beter dan benadrukken wat je misloopt.

Oriëntatiefase

Bewoners willen zich verdiepen, maar lopen aan tegen praktische of mentale drempels.

• Gemak: informatie is vaak versnipperd of ingewikkeld. Mensen ervaren een gebrek aan tijd en overzicht. Een duidelijk aanbod helpt.
• Weerstand: vertraging in het project of onduidelijkheid over het proces kan het enthousiasme temperen. Ook scepsis over techniek of veranderingen aan de woning spelen mee.
• Normen: als meer mensen in de buurt meedoen, groeit het vertrouwen. Positief sociaal bewijs – het idee dat anderen het ook doen – helpt twijfelaars over de streep.
• Motivatie: niet iedereen is op hetzelfde moment klaar om stappen te zetten. De mogelijkheid om aan te haken op het juiste moment is belangrijk. Eerder uitgesproken voornemens blijken effectief: wie een intentie uitspreekt, handelt er vaker ook naar.

Een zorgvuldige en transparante aanpak verhoogt het vertrouwen van bewoners.

Dit zijn de belangrijkste voorwaarden:

• persoonlijk aanspreken: benader mensen als individu, niet als nummer;
• afstemmen op praktische mogelijkheden: houd rekening met tijd, geld en beschikbare ruimte;
• waardering voor inbreng: laat zien dat meningen, ervaringen en ideeën serieus genomen worden;
• terugkoppeling geven: maak zichtbaar wat er met bewonersinbreng gebeurt;
• eenvoudige en toegankelijke informatie: maak informatie makkelijk vindbaar, zonder jargon;
• uitleg over keuzes: licht toe waarom bepaalde beslissingen zijn genomen, inclusief de afwegingen die daarbij speelden. En welke keuzes woningeigenaren vervolgens hebben.

Sociale beïnvloeding inzetten

Gelijke anderen – zoals buurtgenoten – zijn voor bewoners een belangrijke bron van vertrouwen. Mensen nemen sneller iets aan van mensen zoals zijzelf. Door hun ervaringen zichtbaar te maken, ontstaat sociale bewijskracht die twijfelaars over de streep kan trekken.

Kleine stappen en betrokkenheid (commitment)

Bewoners die zelf aangeven wat ze willen doen en wanneer, blijven vaker betrokken. Kleine acties – zoals een gesprek of voornemen – zijn waardevolle eerste stappen. Ook is het belangrijk bewoners te benaderen op het moment dat het past bij hun persoonlijke situatie. Niet iedereen is nu al klaar voor actie, maar dat kan later veranderen.

• Participatiemethoden voor de warmtetransitie