NPLW ontwikkelt bouwstenen voor de milieueffectrapportage (MER) bij het warmteprogramma

Wij streven ernaar om begin 2026 de volgende producten gereed te hebben. 

• Bouwstenen voor de MER: Enkele grote gemeenten, waaronder Utrecht, hebben al zelfstandig een MER opgesteld, of zijn daarmee gestart. Deze bevatten waardevolle informatie over wijktypologieën en warmtealternatieven. Tegelijk ontbreken er nog wijktypologieën en warmtealternatieven voor gemeenten in een landelijk gebied met lintbebouwing, dorpskernen en/of verspreide bebouwing in het buitengebied. Door de ontbrekende kennis aan te vullen en de bestaande kennis te verrijken tot generieke bouwstenen, ontstaat een hulpmiddel dat gemeenten kunnen gebruiken bij de MER of mer-beoordeling. De bouwstenen bieden inzicht in de verwachte milieueffecten per wijktype, in combinatie met verschillende warmtealternatieven. Ze kunnen worden aangevuld met lokale informatie, zoals milieuverontreiniging, monumenten en Natura 2000-gebieden.
• Standaard opdrachtomschrijvingen: Er wordt een standaard opdrachtomschrijving ontwikkeld voor het aanbesteden en opstellen van de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) en de MER bij het warmteprogramma.
• Inzicht in reikwijdte en detailniveau per stap in het planproces: Er komt helderheid over welk detailniveau en welke reikwijdte passend zijn bij elke fase van het gemeentelijke planproces, zoals de omgevingsvisie, het warmteprogramma, het uitvoeringsplan en het omgevingsplan.

We verwachten eind 2025 al de eerste bouwstenen en standaard opdrachtomschrijvingen beschikbaar te kunnen stellen. Dit biedt gemeenten de mogelijkheid om gefaseerd gebruik te maken van de ondersteuning.

De huidige werkwijze waarbij elke gemeente afzonderlijk een MER laat opstellen en beoordelen – leidt tot hoge kosten en capaciteitsdruk bij gemeenten, adviesbureaus en de Commissie mer. Dit kan de besluitvorming over het warmteprogramma vertragen. De nieuwe producten maken het mogelijk om efficiënter en effectiever te werken, met behoud van zorgvuldigheid.

Werk je als gemeente aan een warmteprogramma dat begin 2026 wordt vastgesteld? En neem je daarin concrete plannen op, zoals de aanleg van een warmtenet of het bepalen van een voorkeursvolgorde van wijken? Dan is het belangrijk dat jouw gemeente start met de mer of mer-beoordeling. Zo ben je goed voorbereid en kun je tijdig de juiste stappen zetten voor een succesvolle uitvoering. 

Voor meer informatie kun je gebruikmaken van de handreiking MER in de warmtetransitie of van de video met een toelichting over de mer in de warmtetransitie. Ook kun je gebruik maken van het bestaande MER van de gemeente Utrecht, waar generieke elementen voor veelvoorkomende wijktypen en bronnen in te vinden zijn.

Er is onderzocht of het mogelijk is om één landelijke MER te laten uitvoeren, waarnaar gemeenten kunnen verwijzen als zij zelf een warmteprogramma opstellen. De Omgevingswet (artikel 16.37) biedt namelijk de mogelijkheid om naar een MER van een ander bestuursorgaan te verwijzen zodat milieueffecten niet opnieuw moeten worden onderzocht. Zo heeft de wetgever onderzoekskosten willen beperken. Dit blijkt in de praktijk niet haalbaar. Een landelijke MER vereist namelijk een nationaal plan of programma als basis en het detailniveau van zo’n landelijke MER moet aansluiten op de lokale keuzes van gemeenten in hun warmteprogramma’s. Momenteel ontbreekt een nationaal plan of programma dat als basis kan dienen voor een landelijke MER. Het is ook niet haalbaar om een dergelijk plan te ontwikkelen dat zowel binnen de bevoegdheden van het Rijk valt als aansluit bij het benodigde detailniveau voor lokale warmteprogramma’s. 

Zodra de bouwstenen beschikbaar zijn, publiceren we die op de NPLW-website. Blijf op de hoogte via de NPLW-nieuwsbrief en ons LinkedIn-kanaal.