Netverzwaring: samenwerking tussen gemeente Leiden en netbeheerder Liander

De oplossing is netverzwaring: de aanleg van nieuwe transformatorhuisjes en kabels om meer stroom te leveren. Het gaat daarbij vooral om middenspanningsruimtes (MSR): kasten van 3 x 3 x 2 meter die de stroom via laagspanningskabels naar huizen en kantoren leiden. 

Netverzwaring is makkelijker gezegd dan gedaan. Er kunnen problemen ontstaan tussen gemeenten, netbeheerders en drinkwaterbedrijven als zij hun werkzaamheden onvoldoende op elkaar afstemmen. Een straat wordt dan bijvoorbeeld onnodig vaak opengebroken of bouwprojecten moeten worden uitgesteld. Ook gebrek aan ruimte in de grond en tijdsdruk vragen om aandacht. Van Wersch: “De gemeente moet in hoog tempo ruimte creëren voor een voetbalveld aan kasten. Niet alleen voor transformatorhuisjes, maar ook voor warmteverdeelstations en glasvezelverdeelstations.” 

Gebiedsregisseur Hannah Saers van netbeheerder Liander legt uit dat de manier waarop wijken worden verwarmd, een grote rol speelt bij de vraag naar stroom. “Als je warmte elektrisch opwekt met elektrische warmtepompen, heb je 2 tot 3 keer zoveel transformatorhuisjes nodig dan bij een middentemperatuur-warmtenet (wijkverwarming met een gemiddelde temperatuur van circa 70 graden).” Verstandig beleid voor de warmtetransitie is dus nodig. 

De gemeente startte met de netbeheerder een pilot in de wijken De Kooi en Professorenwijk-West. De bedoeling van de pilot is om uit te zoeken welke kennis en afspraken nodig zijn voor netverzwaring. Saers: “Er is bewust gekozen voor twee uiteenlopende wijken, zodat we een idee hebben van wat je in Leiden kunt verwachten. 

Liander levert een kaart op met zoekcirkels: locaties die technisch het meest geschikt zijn voor de plaatsing van transformatorhuisjes. Ook bekijken we steeds of je bepaalde oplossingen op grote schaal kan uitvoeren. Van Wersch: “We leggen met Liander vooraf onze eisen voor de wijken bij elkaar. Uiteindelijk willen we tot een overeenkomst komen voor de plaatsing van de transformatorhuisjes in de volgende 5 tot 10 jaar.” 

De samenwerking tussen Leiden en Liander is niet nieuw. In 2021 sloten zij met waterbedrijf Dunea een convenant om de werkzaamheden in de openbare ruimte beter op elkaar af te stemmen. 

"Het convenant is opgesteld, omdat de drie partijen elkaar nodig hebben in de ontwikkeling van de stad. De ambities zijn groot en de ruimte is beperkt, dus we moeten samenwerken. Dat gebeurt op allerlei manieren. In werkgroepen informeren we elkaar over de planning. We kijken jaren vooruit en maken afspraken over het delen van informatie en wat elke partij nodig heeft. Verder werken we samen aan nieuwe oplossingen, zoals een systeem waarbij kabelleidingen boven elkaar liggen in plaats van naast elkaar.” 

Dat samenwerken loont, blijkt volgens Van Wersch uit het project Ontsluiting Bio Science Park. Dankzij de onderlinge afstemming is tot 1,5 miljoen euro op de projectkosten bespaard.

Samenwerking loont dus. Zoeken Liander en Leiden die op met andere gemeenten? Want ook daar neemt de vraag naar stroom toe. Saers: “Onze mensen nemen contact op met gemeenten om locaties voor transformatorhuisjes in bulk vast te leggen. En we automatiseren de cirkelkaarten voor alle gemeenten”. Van Wersch: “De gemeente Leiden bereidt de gemeenten in de regio Holland-Rijnland voor op de energietransitie en probeert financiële ondersteuning te krijgen van ministeries en de provincie.” 

Beide professionals hebben adviezen voor andere gemeenten. “Breng vooraf de eisen aan locaties in kaart en informeer de netbeheerder over de warmteoplossingen in wijken”, adviseert Saers. Ook Van Wersch heeft een tip: “Inventariseer de volledige vraag naar elektra in de gemeente en splits dat uit op het niveau van wijken of buurten.” 

Wil je meer informatie over de impact van warmtealternatieven op het net? Bekijk de video van onze kennispartner Netbeheer Nederland.