Gemeente Wageningen en Woningstichting Wageningen gaan samen met ‘verbinder’ energiearmoede tegen

Robin: “Toen begin 2022 de energieprijzen snel toenamen, kwam er budget beschikbaar vanuit het Rijk voor de aanpak van energiearmoede via gemeenten. De gemeente en de Woningstichting Wageningen sloegen toen de handen ineen om de eenmalige Regeling Reductie Energieverbruik Woningen (RREW) uit te voeren. Een gemeente kon hiermee huurders en eigenaar-bewoners stimuleren om energie te besparen in hun woning. Tijdens het uitvoeren van deze regeling merkten we dat we handen tekortkwamen voor een opgeschaalde aanpak. En dat de samenwerking tussen de gemeente en partners beter moest om daadwerkelijk succesvol te zijn.

Samen dachten we toen een plan van aanpak uit voor een verbeterde samenwerking, spraken we toewijding uit voor dit plan, en maakten we capaciteit vrij in beide organisaties. We hebben een team energiearmoede opgezet, organiseerden structurele overleggen en nodigden daarbij verschillende stakeholders uit. Vervolgens hebben we gezamenlijk de ‘verbinder energiearmoede’ (Elsje van de Weg) geworven met het budget dat beschikbaar kwam uit de Specifieke Uitkering (SpUk) energiearmoede.

De gemeente moest haar plannen voorleggen aan de wethouder, en het college stelde de energiearmoedeaanpak vast. Het project valt onder team duurzaamheid. Aan het begin organiseerden we een grote bijeenkomst voor interne collega’s en enkele externe partners, waarin we de doelen van de energiearmoedeaanpak uitwerkten tot Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s). Dit zijn kwantitatieve indicatoren die de voortgang meten ten opzichte van de vooraf bepaalde doelen. Bijvoorbeeld het aantal aanvragen en aantal uitgevoerde maatregelen van de campagne ‘Energie besparen, geld besparen’ en de totale jaarlijkse energiekostenbesparing in €’s bij de doelgroep.”

Elsje viel onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Maar ze werkte de helft van de tijd bij de gemeente en de andere helft bij Woningstichting Wageningen. Marij: “Elsje schoof aan bij teamoverleggen, werkte op onze flexplekken om de organisatie te leren kennen en gaf intern voorlichting. Elsje enthousiasmeerde iedereen en maakte de stappen klein en behapbaar. Ze was intern en extern het aanspreekpunt en monitorde de voortgang. Haar projectleiderschap en overzichtelijke ‘visuals’ maakten de samenwerking effectief.”

Robin: “We hebben de samenwerking vormgegeven met een integrale projectstructuur: we brachten mensen en teams van de verschillende thema’s bij elkaar. Zo sloten er ook collega’s aan van het fysieke en sociale domein, of bijvoorbeeld woonconsulenten, buurtbeheerders, energiecoaches, vocht- & schimmelspecialisten en communicatiemedewerkers. 

Elsje heeft vanuit Thuis een groot netwerk in Wageningen. Robin: “De onafhankelijke verbinder bracht de verschillende belangen in bij de overleggen; dat was erg prettig. Zo konden we de ervaringen en invalshoeken van de doelgroep en van professionals uit het fysieke en sociale domein gebruiken bij het bedenken en uitvoeren van acties om energiearmoede te bestrijden. Door de intensieve samenwerking ontstond er meer creativiteit in het vinden van oplossingen.

Ook zorgde ze voor een koppeling met het Energieloket. Ze maakte ‘vertalingen’ tussen de organisaties, waardoor we elkaar begrepen en de samenwerking versterkte.” Regelmatig fysiek overleg met de sleutelpersonen in beide organisaties en met partnerorganisaties bleek belangrijk. “Door nauwe samenwerking leer je meer over elkaars organisatie, konden we sneller schakelen en de maatregelen beter afstemmen. Ook ontstonden er koppelkansen, zoals het koppelen van het energiekluswerk van de Tochtbusters aan de vocht- en schimmelaanpak van Woningstichting Wageningen.”

Robin: “Wat we hieraan over hebben gehouden is een bevlogen projectteam energiearmoede waarbij de leden eigenaarschap voelen voor het probleem. En natuurlijk een verbeterde samenwerking tussen Woningstichting Wageningen en de gemeente, met korte lijntjes.”

Marij: “Waardoor we makkelijker en veel meer huurders konden helpen met energiebesparende maatregelen en advies. Met als resultaat dat de woonlasten van de huurders in 2018-2023 minder hard zijn gestegen dan het landelijk gemiddelde. Daar zijn we trots op!”

Ongeveer 5% van de inwoners uit Wageningen leeft in energiearmoede. Robin: “Van die 2.000 inwoners, hebben we dankzij deze aanpak in de afgelopen 3 jaar ongeveer 1.000 inwoners kunnen helpen met energiebesparende maatregelen en advies. Het budget was €1 miljoen, en daarvan is nu ruim 85% ingezet. 

De samenwerkingsstructuur die de verbinder heeft helpen opbouwen, bestaat nog steeds. En werpt nog steeds haar vruchten af, ook nu de opdracht van de verbinder is afgelopen. Het stelt ons in staat om integraal en efficiënt te handelen, over de verschillende domeinen heen – en dat is nog steeds broodnodig, want energiearmoede is de wereld nog niet uit.

Deze aanpak en de verbinder zijn betaald met gelden uit de SpUk energiearmoede. De gemeente beheerde de SpUk-gelden, verzorgde de projectadministratie en verantwoording. Met deze gelden hebben we manieren van samenwerken ontdekt die we blijven toepassen voor volgende projecten, zoals de vocht- en schimmelaanpak en de EFG-aanpak (verbetering energielabels). De gemeente onderzoekt of we door kunnen met (een deel van) de aanpak op basis van een eigen gemeentelijk budget. Ook een Europese LIFE subsidie behoort tot de mogelijkheden.” 

• Energiearmoede
• Samenwerken met partners (pdf)
• Samenwerken tussen fysiek en sociaal domein (pdf)
• Wageningen kiest voor een brede aanpak | Volkshuisvestingnederland.nl
• Raamfolie, warmtekussens en antitochtgordijnen | Gemeentewageningen.nl

• Robin Smale, robin.smale@wageningen.nl
• Marij Tiemessen, mtiemessen@wswageningen.nl