Voortgang proeftuinen aardgasvrije wijken in cijfers

De Rijksoverheid werkt sinds 2018 samen met gemeenten aan het aardgasvrij maken van 66 proeftuinen. In deze proeftuinen worden verschillende technieken en methoden binnen de warmtetransitie toegepast. Het NPLW monitort de voortgang bij de proeftuinen. Op deze pagina lees je hier meer over.

Laatste update: oktober 2024

Download de Voortgang proeftuin in cijfers (xlsx)

Voortgang proeftuinen in het kort

Het aantal aardgasvrije woningen bij de proeftuinen is ten opzichte van de laatste uitvraag in 2022 ruim verdubbeld, van 3.120 woningen in 2022 naar 6.757 in 2024. Ook zijn inmiddels 91 utiliteitsgebouwen aardgasvrij gemaakt. Er zijn daarnaast 3.682 woningen en 14 utiliteitsgebouwen aardgasvrij-ready gemaakt. Daarmee is er bij ruim 20% van de woningen binnen de proeftuinen de gang naar een aardgasvrije toekomst ingezet of is deze al voltooid.

Hoeveel woningen en utiliteitsgebouwen zijn al aardgasvrij(-ready)? 6.757 woningen en 91 utiliteitsgebouwen zijn aardgasvrij. 3.682 woningen en 14 utiliteitsgebouwen zijn aardgasvrij-ready. In 2020 waren 614 woningen aardgasvrij, in 2021 1.803 en in 2022 3.102.

Leren van vooruitgang en tegenslag

Met deze cijfers wordt duidelijk dat er bij een deel van de proeftuinen onverminderd is doorgewerkt en er vooruitgang wordt geboekt. Ten opzichte van de laatste monitor zijn 2 proeftuinen in de exploitatiefase aangekomen, waarbij het nieuwe duurzame warmtesysteem in gebruik is genomen. Het gaat om een definitief afgeronde proeftuin in Tilburg en om de proeftuin op Vlieland. Bij die laatste is de installatie wel in gebruik genomen, maar wordt in de opstartfase tijdelijk nog gas gebruikt om een technisch opstartprobleem op te kunnen lossen.

Wanneer zijn de proeftuinen naar verwachting gereed? In 2018 startte de 1e ronde met 27 proeftuinen, in 2020 de 2e ronde met 23 proeftuinen en in 2022 de 3e ronde met 16 proeftuinen. In 2022 was Vlieland gereed. In de periode 2022 tot 2026 zijn naar verwachting 20 proeftuinen gereed, in de periode 2026 tot 2030 zijn dat er 38 en na 2030 8. Van 3 is nog onbekend wanneer ze gereed zijn.

Daarnaast zijn 2 proeftuinen van de planfase naar de uitvoeringsfase opgeschoven. Daar zijn de werkzaamheden voor de nieuwe warmteoplossing gestart. Tegelijkertijd zijn er ook proeftuinen die moeite hebben om vooruitgang te boeken, omdat zij tegen een aantal zaken aanlopen. Hierover staat meer beschreven in de monitor proeftuinen 2024, net als de kansen die proeftuinen zien voor een goede aanpak.

Welk doel hebben de proeftuinen? Voor 44 geldt aardgasvrij, 8 aardgasvrij-ready, 1 zowel aardgasvrij als aardgasvrij-ready en voor 10 geldt een stapsgewijze aanpak naar aardgasvrij.

Dat de proeftuinen niet allemaal even makkelijk tot uitvoering komen is vervelend, maar ook leerzaam. De term proeftuin geeft al aan dat ze in het leven zijn geroepen om van te leren. Daar horen ook de obstakels bij. Het NPLW en haar partners registreren de signalen hierover en werken in samenwerking aan oplossingen. Dat moet voor zowel deze wijken als ook andere gemeenten de weg naar een aardgasvrije toekomst toegankelijker maken.

In welke fase zitten de proeftuinen? Voor 37 geldt de planuitwerkingsfase, 24 de uitvoeringsfase en 2 de exploitatiefase.

Wijzigingen

Voor proeftuinen die écht niet verder kwamen is er de mogelijkheid geweest om een ‘wezenlijke wijziging’ aan te vragen. Omdat de proeftuinen specifiek zijn geselecteerd om bepaalde lessen te leren over bijvoorbeeld omvang van het warmteproject, warmtetechniek of type bouw, kunnen zij niet zomaar van het originele plan afwijken. Bij een aantal proeftuinen is dit met goedkeuring van het ministerie (toen BZK, nu VRO) nu toch gedaan. Het doel is daar bijvoorbeeld veranderd van een collectieve naar een individuele warmteoplossing. Daarom kunnen een aantal getallen afwijken in vergelijking met de vorige monitor proeftuinen.

Voor welke technische oplossing kiezen de proeftuinen? Voor 50 geldt collectief, 14 individueel en voor 2 beide.

Naast de wezenlijke wijzigingen is ook één van de oorspronkelijk geselecteerde proeftuinen gestopt. De middelen die bij de proeftuin horen zijn teruggegeven en de wijk heeft niet langer de status van proeftuin. Daarom is deze wijk ook niet meegenomen in deze cijfers. Er zijn daarom nog 65 proeftuinen aardgasvrije wijken.

Meer inzicht?

Per proeftuin is informatie beschikbaar over de kenmerken, de warmtetechniek en de voortgang. Deze informatie is beschikbaar in het Excel-bestand dat op deze pagina te downloaden is. Op deze pagina is verder de belangrijkste informatie gevisualiseerd.

Wil je meer lezen over de voortgang, geleerde lessen, kansen en obstakels van de proeftuinen? Raadpleeg dan het volledige rapport monitor proeftuinen 2024 (xslx).

Zijn de proeftuinen mede door bewoners geinitieerd? Voor 37 proeftuine geldt ja. Voor 28 geldt nee.

 Welke technieken hanteren de proeftuinen? 6 proeftuinenhanteren HT-net met HT-bron, 11 MT-net met MT-bron, 2 MT-net met LT-bron, 16 MT-net met ZLT-bron, 3 LT-net met LT-bron, 8 LT-net met ZLT-bron, 8 ZLT-net/bronnet, Individuele all-electric-warmtepomp 14, 5 Groen gas, 3 Waterstof 16, Hybride warmtepomp, 11 Systeem kan koelen en 3 Onbekend. Gemeenten kunnen meerdere technieken hanteren in een proeftuin.

Welke bron gebruiken de proeftuinen? Voor 11 proeftuinen geldt Restwarmte industrie, 4 Aftapwarmte AVI of STEG, 3 Biomassa, 4 Geothermie (MT), 3 Bodemlussen (+elektr.), 10 Zonthermie MT, 2 Zonthermie (Z)LT + WP, 13 TEO (+elektriciteit), 6 TEA (+elektriciteit), 1 TED, 20 Lucht, 2 Uitwisseling /koeling, 7 Groen gas, 3 Waterstof, 37 Elektriciteit (o.a. t.b.v. warmtepomp) en 3 Onbekend. Gemeenten kunnen meerdere bronnen gebruiken in een proeftuin.

Meer informatie

Cookie-instellingen