Wanneer het projectplan is goedgekeurd, kan het uitvoeringsplan worden opgesteld.Dit doe je op basis van de kaders uit het projectplan en de afspraken die zijn gemaakt met de stakeholders. Het opstellen van een uitvoeringsplan vraagt om keuzes langs verschillende sporen: bestuurlijk, juridisch, ruimtelijk, participatie en communicatie, technisch en financieel.
Voordat je begint
- Zorg voor bestuurlijke goedkeuring voor je projectplan
- Zorg voor een participatieplan voor de totstandkoming van je uitvoeringsplan
Collectieve warmteoplossing
Als een collectieve oplossing het meest kansrijk lijkt, kun je aan de slag met een eerste schetsontwerp. Vervolgens kun je aan de slag met een voorlopig en definitief ontwerp. Afhankelijk van de rol die je kiest kun je dit als gemeente (laten) uitvoeren of het overlaten aan het warmtebedrijf of -collectief.
- Veel van de benodigde kennis voor deze stap ligt bij de uitvoerende partijen die dit uiteindelijk realiseren. Als gemeente heb je de regierol en zorg je dat alle betrokken partijen weten wat er van hen verwacht wordt en dat intern ook goed de verbinding en afstemming behouden blijft.
- Houd rekening met een grote doorlooptijd van deze stap. Met name het contracteren van afnemers kan lang duren.
- De businesscase is ondertussen voortdurend in beweging. Bijvoorbeeld door inflatie, afnemers die meedoen of afhaken, warmtetarieven. Werk aan een flexibele opzet van de businesscase en een goede gevoeligheids- en risicoanalyse. Breng gezamenlijk de risico’s in beeld, maak afspraken hoe je omgaat met deze risico’s en wie waarvoor aan de lat staat. Zorg voor een open proces, zodat er wederzijds begrip ontstaat hoe er met risico’s om wordt gegaan en wie welke bijdrage kan leveren aan een oplossing.
- Betrek de interne collega’s die werkzaam zijn in het ruimtelijke domein voor ligging van het warmtenet in de ondergrond en eventuele plaatsing van opwaardeerinstallaties.
- Betrek de netbeheerder voor inzicht in de impact op het net en voor de ruimtelijke impact in de boven- en ondergrond.
Ontwerp collectieve oplossingen
|
|
Schetsontwerp
|
|
Voorlopig ontwerp
|
Definitief ontwerp
|
|
Resultaat (algemeen)
|
Projectidee haalbaar?
Eerste risicoanalyse
Voldoende input voor marktconsultatie
|
|
Business case (~25% nauwkeurig)
Gereed voor (functionele) aanbesteding aannemer
Gereed voor vergunningaanvraag
Risico-analyse met mitigerende maatregelen
|
Definitieve business case (~10% nauwkeurig)
Gereed voor aanbesteding aannemer (bestek)
Vergunning verleend
|
|
Bron
|
Ruimte beschikbaar, vergunningencheck
Piek- en back-up voorziening
Kosten (CAPEX/OPEX) o.b.v. kentallen
|
|
Productieprofiel, piek- en back-up, grondpositie, plan architect
|
Vergunning verleend
Definitieve dimensionering
Investeringsraming o.b.v. offertes
|
|
Warmtenet
|
Schets leidingwerk
Eerste inzicht in beschikbare ruimte, bodemverontreiniging, obstakels, etc. op basis van deskstudie
|
|
Definitieve ligging in XY-vlak
Ligging afgestemd met andere stakeholders
|
Definitieve ligging in XYZ en leidingdimensionering
Vergund tracé
Investeringsraming o.b.v. offertes
|
|
Gebouw
|
Inzicht in eigendomssituatie
Inzicht in warmteverbruik, isolatieniveau, afgiftesysteemKosten op basis van kentallen voor beperkt aantal representatieve gebouwtypologieën
|
|
Afnemers: intentieverklaringen of leveringsovereenkomsten in geval van grote warmteverbruikers.
Woningschouw en ontwerp binneninstallatie
|
Leveringsovereenkomsten
Offertes aansluiting warmtenet en eventuele aanpassingen binneninstallatie
|
|
Opwaardeerpunt
|
Vaak niet van toepassing bij MT- of HT-bron
Keuze: in het gebouw of collectief
Vergunningencheck
Check op beschikbare netcapaciteit bij de netbeheerder
Ruimte beschikbaar
Kosten o.b.v. kentallen
|
|
Definitieve locatie
|
Vergund Offerte
|
|
Opslag (incl. WKO)
|
Vergunningencheck
Ruimte beschikbaar
Kosten o.b.v. kentallen
|
|
Definitieve locatie
|
Vergund
Offerte
|
|
Koppelkansen
|
Integrale verkenning interventies en ontwikkelprojecten. Neem hier niet alleen de fysieke maar ook de sociale wijkanalyse in mee.
Benadering stakeholders
|
|
Afstemmen werkzaamheden en –tempo
|
Definitieve afspraken met stakeholders
|
Aandachtspunten per type collectieve oplossing
- MT-net met MT-bron:
- Zet de bron in voor gebouwen die moeilijk te isoleren zijn.
- Houd rekening met de toekomstbestendigheid van de bron.
- MT-net met ZLT-bron en collectieve warmtepomp:
- Houd rekening met ruimtebeslag voor een collectieve warmtepomp. Deze kan op verschillende plekken komen:
- Bij de bron
- In de wijk of buurt. Ga in dit geval na of deze binnen bestaande gebouwen geplaatst kan worden of in de openbare ruimte moet komen. Houd in het laatste geval ook rekening met de benodigde vergunningenprocedures en mogelijke weerstand uit de omgeving.
- Houd rekening met de elektriciteitsaansluiting en betrek de netbeheerder.
- ZLT-net met ZLT-bron:
- Houd rekening met de benodigde ruimte in de woning voor de decentrale warmtepomp.
- Houd rekening met eventueel benodigde aanpassingen aan de woningen op het gebied van isolatie en afgiftesysteem.
Individuele warmteoplossing
We gaan uit van twee verschillende aanpakken met betrekking tot het individuele spoor (all-electric).
- Gemeentebrede, stapsgewijze aanpak om op gebouwniveau te gaan verduurzamen
- In dit geval wordt per gebouw verduurzaamd op natuurlijke momenten zoals vervangen van oude CV-ketels, en hoeft (nog) niet de hele wijk of buurt aardgasvrij te worden.
- Collectieve wijk- of buurtgerichte individuele aanpak:
- Voor een buurt of wijk waar all-electric de meest wenselijke of de beste oplossing lijkt te zijn
- Waar de ambitie is gesteld om binnen deze buurt of wijk binnen een x- aantal jaar van het aardgas af te gaan.
Een collectieve wijk- of buurtgerichte individuele aanpak vraagt een actievere en meer sturende rol van de gemeente. Let daarom op onderstaande punten:
- Denk na over een plan van aanpak hoe je als gemeente bewoners en eigenaren van utiliteit en maatschappelijk vastgoed kunt stimuleren om over te gaan op een all-electric oplossing. Als je binnen een x-aantal jaar deze specifieke wijk of buurt van het aardgas af wilt halen, dan is een actieve rol van de gemeente (dan wel niet ontzorgende rol) nodig.
- Het is belangrijk dat je als gemeente goed zicht krijgt op hoe bewoners en overige gebouweigenaren betrokken willen worden bij het proces en op wat zij nodig hebben om stappen te kunnen zetten richting een all-electric oplossing.
- Netcapaciteit: Stem tijdig af met de netbeheerder hoe je gezamenlijk tot een plan van aanpak kunt komen om goed zicht te blijven houden op de ontwikkelingen m.b.t. de netcapaciteit. Hoe kun je de ontwikkelingen monitoren (nb: voor de meeste aanpassingen zijn geen vergunning nodig, dus hoe hou je als gemeente en netbeheerder zicht op de voortgang van de genomen maatregelen).
- Denk ook na over de ruimtelijke impact, zowel in de ondergrond als bovengrond (transformatorhuisjes) indien verzwaring van het net nodig is.
- Onderzoek de verschillende warmtebronnen: lucht, bodem of zonthermie / PVT (Bodemwarmtepompen hebben ook een grote impact op de ondergrond).
- Ga na hoe groot de benodigde inspanning is om de woningen te isoleren tot het niveau van de Standaard (na 1945). Is het realistisch dat bewoners dit zelf kunnen realiseren en financieren? Is hier inzet van de gemeente nodig?
Aandachtspunten collectieve en individuele oplossingen
Er zijn verschillende aandachtspunten waar je rekening mee kan houden bij de uitwerking van het uitvoeringsplan. Dit hangt af of gekozen wordt voor een collectieve of een individuele oplossing. Deze aandachtspunten staan in onderstaande tabel. Hou er rekening mee dat collectieve oplossingen ook individuele elementen hebben (zoals isolatie van het gebouw) en dat individuele oplossingen ook collectieve elementen kunnen hebben (bijvoorbeeld collectieve inkoop). Ook is het mogelijk dat er in één wijk zowel collectieve als individuele aardgasvrije oplossingen naast elkaar bestaan.
| |
Collectieve oplossingen
Warmtenet (restwarmte, geo- en aquathermie)
|
Individuele oplossingen
All electric, hybride of isoleren
|
| Bestuurlijk en juridisch |
- Relatief lange voorbereiding en korte doorlooptijd uitvoering.
- Aanwijzing warmtekavels. Wetsvoorstel Wet collectieve warmtevoorzieningen.
- Financiële risico’s bij participatie in publiek of publiek-privaat warmtebedrijf.
- Welke rol wil de gemeente spelen in informatieoverdracht, stimuleren, ontzorgen en verleiden? Bijvoorbeeld, inzet energieadviseurs, vraagbundeling of faciliteren collectieve inkoop.
|
- Relatief snelle voorbereiding en lange doorlooptijd uitvoering omdat niet iedereen gelijk start.
- Beperkte bestuurlijke en juridische vraagstukken, zeker bij hybride en isoleren.
- Bepalen ambitieniveau: aardgasvrij of geleidelijke reductie (met hybride oplossingen en isolatie).
- Mate waarin gemeente een sturende rol wil vervullen richting de markt voor individuele oplossingen middels vergunningverlening en algemene regels, subsidieregelingen, evt. privaatrechtelijke overeenkomsten, communicatie richting bewoners (gedragsverandering), etc. Dit is een politieke keuze.
- Welke rol wil de gemeente zelf spelen in informatieoverdracht, stimuleren, ontzorgen en verleiden? Bijvoorbeeld inzet energieadviseurs, vraagbundeling of faciliteren collectieve inkoop.
|
| Ruimtelijke inpassing |
- Inpassing nieuw warmtenet in openbare ruimte heeft grote impact, koppelen aan investeringen in overige infrastructuur, is er voldoende ruimte in de ondergrond?
|
- Eventueel netverzwaring/ onderstations, belangrijk om tijdig te inventariseren met netbeheerder.
- Opwek duurzame energie (via RES).
|
| Participatie en communicatie |
- Korte doorlooptijd van de werkzaamheden vraagt om zorgvuldige planning die past bij behoeften van individuele huishoudens, minder ruimte om aan te sluiten bij natuurlijke investeringsmomenten.
- Vrijwel iedereen moet meedoen aan een collectieve oplossing. Dit vraagt om veel investering in het meenemen en overtuigen van alle bewoners.
|
- Geleidelijke introductie ligt voor de hand en biedt mogelijkheden om aan te sluiten bij natuurlijke investeringsmomenten (verhuizing, verbouwing, etc.).
- Op hoofdlijnen inzicht geven in technisch aanbod waarmee inwoners aardgasvrij/ aardgasreductie kunnen realiseren. Inzicht in geschiktheid aardgasvrij of hybride oplossingen.
- Geleidelijke introductie betekent dat in de participatie-aanpak meer nadruk kan komen te liggen bij de voorlopers in de wijk (early adopters). Mensen die (nog) niet mee willen doen vormen geen directe belemmering voor de uitvoering van het plan.
|
| Techniek |
- Isolatie-opgave in wijken die pas later aan de beurt zijn en in wijken met lage temperatuur warmte, zie ‘Individuele oplossingen’.
- Mogelijke verzwaring elektriciteitsnetwerk door toename elektrisch koken, elektrische boilers en toename energieopwekking.
|
- Beschikbare netcapaciteit is randvoorwaardelijk voor de planning.
- Isolatie-opgave bij bestaande bouw, afhankelijk van het gebouwtype.
- Bij uitvoering tijdig zicht krijgen op inpandige situatie.
- Samenwerking met lokale- en regionale marktpartijen of consortia.
- Mogelijke verzwaring elektriciteitsnetwerk door toename elektrisch koken, all electric hybride systeem, laadinfrastructuur en toename energieopwekking.
|
| Financiering |
- Contracteren warmteleverancier (onder huidige Warmtewet) en omgang met bestaande warmteleveranciers binnen de gemeente (i.v.m. level playing field).
- Kostenverdeling beheerder infrastructuur – warmteleverancier – afnemers.
- Welke financiële risico’s wil de gemeente lopen (concessie vs. participatie in warmtebedrijf?) Welke kennis wil de gemeente in huis halen om (financiële) risico’s tijdig te signaleren?
|
- Kosten met name bij particulieren; welke financieringsmogelijkheden bieden gemeenten aan of kan naar worden doorverwezen? Subsidies?
- Stimuleren collectieve inkoop (van zowel warmtepompen als isolatie) of vrijlaten aan markt?
- Aanbod is versnipperd over groot aantal marktpartijen, oplossingen sluiten niet altijd op elkaar aan. Ligt het afstemmingsrisico bij gemeente, eigenaar of marktpartij?
|