Waar ooit zwarte kolen uit de grond kwamen, haalt het bedrijf Mijnwater Energy BV uit de gemeente Heerlen nu hernieuwbare energie uit lokale warmtebronnen met een innovatief warmte- en koudenet. In Zweden vind je ook een voorbeeld van dit type net. Ook in Nederland zijn er veel kansen.

Het eerste 5e generatie warmte- en koude uitwisselingsnet ter wereld 

Heerlen ontwikkelde het eerste 5e generatie warmte- en koude uitwisselingsnet ter wereld. Dit net zorgt ervoor dat gebouwen zoals woningen, supermarkten, datacenters, fabrieken, kantoren en andere gebouwen warmte en koude uit kunnen wisselen en opnieuw kunnen gebruiken. Het idee om mijnwater voor het verwarmen en koelen van gebouwen te gebruiken kwam van een enthousiaste gemeenteambtenaar en een wethouder uit Heerlen. Met behulp van Novem - nu Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) -, Weller Wonen en de provincie Limburg is het idee verder uitgewerkt tot een Europees project. Mijnwater Energy BV levert zo een bijdrage aan de transitie naar aardgasvrij en aan de verduurzaming van de gebouwde omgeving in Heerlen en stadsregio Parkstad-Limburg.  

Voormalige mijngangen als opslag of buffer

Het net van Mijnwater bv in Heerlen maakt gebruik van lokale warmtebronnen vanuit de bodem. Het warme water wordt opgepompt en gebruikt om gebouwen te verwarmen. De temperatuur is vaak nog te laag om rechtstreeks te gebruiken. Warmtepompen zorgen ervoor dat de eindgebruiker kan beschikken over het gewenste temperatuurniveau voor ruimteverwarming, koeling en tapwater. Als opslag of buffer van warmte gebruikt Mijnwater voormalige mijngangen. ‘Voormalige mijnwerkers zijn ingezet om mijngangen te traceren. Dat maakt het mijnwaterproject in Heerlen zo bijzonder. Daarnaast wordt er niet ergens anders, maar lokaal energie opgewekt’, aldus klimaatcoördinator Hans van der Logt van de gemeente Heerlen.

De businesscase rond krijgen 

Remko de Jong werkt als teamleider Vastgoed bij de gemeente Heerlen: “De energie van Mijnwater Energy BV is vooral voor grotere partijen interessant, zoals de aangesloten sportaccommodatie A gene Bek en het nieuwe poppodium in Heerlen. Om de businesscase rond te krijgen is een bepaald volume aan warmte en/of koude vraag nodig."

“Vooral als koeling nodig is en deze verbonden kan worden met de warmtevraag van woningen, komt het concept vol tot zijn recht. Inmiddels zijn meer dan 500 woningen aangesloten op het mijnwaternetwerk”, vult Herman Eijdems directeur Innovatie en Strategie van Mijnwater Energy BV aan. 

Vergelijkbaar warmte-en koude uitwisselingsnet in Zweden 

In Zuid-Zweden, vlakbij Malmö, ligt Medicon Village. In dit gebied ligt een vergelijkbaar 5e generatie warmte- en koudenet. In dit net wordt gebruik gemaakt van bewezen technologie, maar wordt op een innovatieve manier gecombineerd. Elk gebouw dat aangesloten is op het (zeer) lagetemperatuur net (10 - 40 °C) maakt gebruik van een warmtepomp en/of een koelmachine die de temperatuur verhoogt of verlaagt. Dit is afhankelijk van wat de bewoners van het gebouw nodig hebben. Om de variaties binnen het gebouw aan temperatuur op te vangen wordt energie opgeslagen in een speciale tank. Als deze opslag niet voldoende is, dan gebruikt het warmte- en koudenet actieve balancering in de vorm van het gebruik van andere bronnen zoals bijvoorbeeld geothermie of (industriële) restwarmte of een omgekeerde warmtepomp. 

Kansen in Nederland

In Almelo werken ze in de wijk Aalderinkshoek - proeftuin derde ronde 2022 - aan een zeer lagetemperatuur warmtenet. Lydia Plant, beleidsmedewerker van de gemeente Almelo: “We gebruiken de restwarmte van RWZI Vissedijk in combinatie met een 750 kW lucht warmtepomp die via een open zeer lagetemperatuur warmtenet naar de gebruikers wordt gebracht. We sluiten 178 appartementen (4 complexen), 70 galerijflats, 24 grondgebonden woningen en 27 utiliteitsgebouwen aan in deze eerste fase.” Dit voorbeeld laat zien dat je ook zonder warmte- en koudeopslag (WKO) met een zeer lagetemperatuur net aan de slag kan. Zolang je maar andere warmtebronnen kunt gebruiken.

Minke Goes, manager bij energieleverancier Essent, vult aan: ”Wij zien in Nederland zeker mogelijkheden voor innovatieve, warmte- en koude uitwisselingsnetten. De voordelen zijn er:

• Volledig hernieuwbaar als gebruik gemaakt wordt van groene elektriciteit.
• Efficiënt doordat verliezen worden voorkomen door uitwisseling van warmte en koude tussen gebouwen.
• Flexibel en innovatief door een intelligente aansturing. 

De belangrijkste uitdaging voor de bestaande bouw is dat het afgiftesysteem geschikt gemaakt moet worden voor lagetemperatuur verwarming. “ 

Meer informatie

• Kijk voor meer informatie over het project in Heerlen op mijnwater.nl
• Wil je meer informatie over deze techniek bekijk dan onze pagina 5e generatie warmte- en koudenetten.

Andere praktijkvoorbeelden