Middenin Driebergen-Rijsenburg staat CBS De Zonheuvel, de allereerste school is die geen aardgas meer gebruikt. De school is erg tevreden met het systeem, al was de weg daarnaartoe niet makkelijk. Zo waren financiering en een gebrek aan onderhoudskennis uitdagingen bij deze duurzame transformatie.
Een groot deel van de schoolgebouwen in Driebergen-Rijsenburg is rond de 40 jaar oud en zijn architectonisch en bouwtechnisch vergelijkbaar. De gemeente wil de gebouwen de komende 10 jaar duurzaam renoveren naar aardgasvrij. De gemeente en het schoolbestuur deden met deze pilot kennis en ervaring op voor de andere aardgasvrije renovatieprojecten die nodig zijn om een deel van de gemeente energieneutraal te maken in 2035. Deze pilot was de eerste duurzame renovatie van een schoolgebouw in gemeente als redelijk alternatief voor vervangende nieuwbouw.
Aanpak en aanpassingen
De schil van het schoolgebouw is aangepakt, evenals de gevel, kozijnen en het dak. Daarnaast is er een nieuw decentraal ventilatiesysteem geïnstalleerd, wat volledig automatisch werkt. De benodigde elektriciteit wordt opgewekt met 84 zonnepanelen (30 kWp) en voor het verwarmingssysteem is gekozen voor twee warmtepompen. Omdat de aarding van de tweede warmtepomp nog niet geregeld was, heeft deze hierdoor tot mei 2021 op zich laten wachten. Dit aardingssysteem moest door de netbeheerder aangelegd worden. Bij de ingang van de school kunnen leerlingen en leraren zien hoeveel energie er is opgewekt door de zonnepanelen.
Looptijd en budget
In 2018 hebben de gemeente en het schoolbestuur samen een aanvraag voor het Innovatieprogramma Aardgasvrije en Frisse Basisscholen ingediend. In 2019 is de school gestart met het maken van een businesscase voor zowel een aardgasvrije, een BENG en een energie neutrale variant. Het contract met de aannemer en installateur is in de zomer van 2019 getekend. De werkzaamheden zijn na de zomer gestart en het gebouw is in april 2020 opgeleverd en na de meivakantie in gebruik genomen.
Financiering van deze pilot is niet gemakkelijk geweest. Zo bleek begin 2019 toen de businesscase op basis van de Total Cost of Ownership (TCO) werd doorgerekend dat er een tekort was van 400.000 euro. De gemeente wilde de toegezegde bijdrage van 1.500 euro per vierkante meter vloeroppervlak niet verhogen. Uiteindelijk zijn er aantal fondsen aangewend, en is er besloten om de Materiële Instandhouding (MI) voor 10 jaar in te zetten om zo de businesscase kloppend te maken. Om de MI te gebruiken, moet er een terugverdienmodel worden aangetoond door de accountant van het schoolbestuur. De MI is omgezet naar een lening bij BNG, waarvoor de gemeente garant staat.
Geen idee hoe het werkt
Het schoolgebouw wordt nu als heel prettig ervaren en de installaties werken naar behoren. De schoolleiding miste wel uitleg in hoe de systemen het best beheerd kunnen worden; nu is hen verteld om nergens aan te komen. De installateurs waren uit zicht toen ze uiteindelijk het schoolgebouw in gebruik namen en daardoor konden ze met vragen niet bij hen terecht. Nieuwe aannemers weten nog niet altijd hoe de systemen werken. Het was handiger geweest als de installateurs nog betrokken waren gebleven bij het gebruik na oplevering.
Ondanks dat het ventilatiesysteem goed werkt (de schoolleiding denkt dat ze minder klassen naar huis hebben moeten sturen dan andere scholen doordat de ventilatie op orde is), wordt het nog steeds warm in het gebouw. De verkoeling die het ventilatiesysteem zou brengen is er in praktijk niet, en dat is wel een tegenvaller. Een manier van koelen is wenselijk in deze school. Ook is het CO₂-gehalte in de klassen nog niet altijd naar de standaard. Daarom wordt er vaak nog wel een raam geopend in de klassen, ondanks de adviezen van de installateurs om dit niet te doen.
In de winter van 2021 is het, door vertraging van de aarding van de tweede warmtepomp, in de school erg koud geweest (soms wel rond de 14°C).
Een ingewikkeld gegeven is dat de Zonheuvel subsidie heeft gekregen van de gemeente, maar andere basisscholen in de gemeente (nog) niet. Daardoor zijn verhoudingen tussen schoolbesturen in de gemeente verslechterd.
Leerpunten
- Eerste gerenoveerde aardgasvrije basisschool van Nederland
- Zorg ervoor dat aardverbindingen en zaken met de netbeheerder ver voor de renovatie geregeld zijn
- Zorg voor een hulplijn met de installateurs als de verbouwing is afgerond om vragen te kunnen blijven stellen
- Het proces met de gemeente liep een tijd lang stroef; uiteindelijk is er door verschillende ouders een stichting opgezet die een gezamenlijk plan heeft gemaakt en is er zo voortgang geboekt. Hier was echter wel veel doorzettingsvermogen voor nodig.
- Het ventilatiesysteem is niet genoeg om ook voor verkoeling te zorgen. Daarom worden nog steeds, tegen de adviezen in, ramen open gezet.
Meer informatie
Andere praktijkvoorbeelden
{"tabBasic":{"type":"items","urlProtocol":"http://","useUpdatesFilter":false,"itemType":"65","documentsDisplayType":"folders","twitterType":"username","listIcon":"icon-doc-text","topn":"5","orderBy":"contentPage_dateVisible DESC","showAvatar":true,"showUserName":true,"filterRetweets":false,"targetBlank":true,"personaliseItems":false,"followingOnly":false,"autoHide":false,"showOnlyFollowedUsers":false,"showOnlyFollowingUsers":false,"autoRefresh":false},"pageFilter":{"usePageFilter":true,"pages":"257486"},"layout":{"template":"carousel","showDescription":false,"showDescriptionInList":false,"showEventDescription":false,"showEventImage":false,"showAuthor":false,"showUpdater":false,"showMore":false,"showUserOccupation":false,"showUserExpertise":false,"showUserOrganization":false,"showUserMemo":false,"showDate":false,"showImages":false,"carouselCount":"2","carouselShowImages":true,"carouselSlideshow":false,"carouselAutoPlay":false,"carouselDelay":"4000"},"options":{"showAge":false,"showPastItems":true,"showItemsPer":"month"}}
Vragen?
Heb je meer vragen over utiliteitsbouw en de warmtetransitie? Neem dan contact op met onze
helpdesk. Een van onze adviseurs helpt je graag verder.