Hoe weet je als inwoner welke plannen je gemeente heeft voor het aardgasvrij maken van jouw buurt? Wie in Den Haag woont, kan dat vinden in een adreszoeker. De gemeente maakt daarin de warmteoplossingen uit de transitievisie warmte makkelijk doorzoekbaar, gecombineerd met een handelingsperspectief.
Toen de transitievisie warmte van Den Haag eind 2022 was afgerond, wilde de gemeente die toegankelijk maken voor de inwoners. ‘Bijvoorbeeld door de kaartjes die erin staan, met de duurzame warmteoplossingen per buurt, interactief te maken’, vertelt Wesley Kisters, senior beleidsadviseur energietransitie bij de gemeente Den Haag. ‘Vandaaruit ontstond het idee om een adreszoeker te maken, waarin inwoners niet alleen kunnen zien hoe hun buurt volgens planning aardgasvrij wordt, maar óók welke maatregelen ze in de tussentijd zelf al kunnen nemen.’ Nadat management en bestuur akkoord waren, ging Wesley, samen met een communicatie collega, aan de slag om de zoeker te maken.
De huidige energiecentrale aan De Constant Rebecqueplein. Hier komt de komende jaren WarmtelinQ - restwarmte uit de Rotterdamse haven - aan. Gemeente Den Haag wil daarbij nog twee lokale bronnen de lucht in brengen, geothermie en aquathermie. Deze drie bronnen gecombineerd zouden het bestaande stadsverwarmingsnet van Den Haag kunnen verduurzamen en nog warmte leveren voor 40.000 tot 55.000 extra woningen.
Goede transitievisie warmte nodig
Hoe pak je dat aan? Wesley: ‘Je hebt een goede transitievisie warmte nodig, waar op buurtniveau instaat welke duurzame warmteoplossingen de gemeente in de toekomst als beste alternatief ziet voor aardgas. Als je dat per buurt weet, kun je het inzichtelijk maken voor de inwoners. Waarbij je aangeeft dat het maatwerk is: er zullen in elke buurt uitzonderingen zijn, maar in grote lijnen kun je wel laten zien welke oplossingen voor de buurt mogelijk zijn.’ Daarnaast willen inwoners weten wanneer hun buurt aan de beurt is om aardgasvrij te worden. ‘Dat laten we in de adreszoeker in grote lijnen, daar waar mogelijk, ook zien’, zegt Wesley. ‘En ook als we het nog níet weten, staat dat erin.’
In de adreszoeker geeft de gemeente inwoners advies over welke maatregelen ze nu al ‘spijtvrij’ kunnen nemen, aldus Wesley. ‘Dat gaat bijvoorbeeld om kleine energiebesparende maatregelen, zoals isolatie, ledlampen en tochtstrippen. Maar zeker ook om grotere isolatiemaatregelen. Voor sommige buurten geven we in de zoeker aan dat hybride warmtepompen nu een goede maatregel zijn om direct gas en dus CO₂ te besparen. Bijvoorbeeld als de duurzame warmteoplossing voor de buurt nog niet duidelijk is. Dat staat dan ook in de adreszoeker.’
Koppelen aan adressen
Wesley en een aantal collega’s zijn een maand of vijf bezig geweest om de adreszoeker te ontwikkelen. Ze deden dat naast hun andere werk en zonder externe hulp. ‘We hebben de transitievisie warmte gekoppeld aan de 270.000 adressen in Den Haag’, zegt Wesley. ‘Dat kon vrij gemakkelijk, omdat we na het opstellen van de transitievisie warmte al beschikten over een GIS-bestand. Het was wel een uitdaging voor onze IT-collega’s om dat bestand snel doorzoekbaar te maken op de website van de gemeente. Daarnaast moesten we per buurt standaardteksten maken, die ook makkelijk te updaten zijn. Bestuurlijk namen we de betrokken wethouder mee in het proces.’ Als je het goed organiseert, hoeft het helemaal niet zoveel tijd en geld te kosten, concludeert Wesley. ‘En andere gemeenten kunnen natuurlijk profiteren van onze ervaringen. Wij delen die graag.’
Adreszoeker is praktisch middel
De adreszoeker is nu bijna een half jaar operationeel. De gemeente brengt de zoeker bij de inwoners onder de aandacht via eigen communicatiekanalen, lokale media en via bewonersorganisaties en -initiatieven. De zoeker speelt ook een belangrijke rol in de wijkuitvoeringsplannen die Den Haag op basis van de transitievisie warmte gaat maken, vertelt Kimberley Tjon-Ka-Jie. Als projectmanager energietransitie bij de gemeente, gaat zij de wijken in om samen met inwoners zo’n uitvoeringsplan op te stellen. ‘In Zuidwest zijn we daar nu mee bezig’, zegt Kimberley. ‘In die wijk lijkt een collectief warmtenet de beste oplossing. Maar wat betekent dat voor de inwoners? Hoe en wanneer krijg je aansluiting op dat net? Dat soort vragen proberen we samen te beantwoorden. We organiseren daar sessies voor in de wijk, waar we mensen via verschillende communicatiemiddelen, zoals straatgesprekken, voor uitnodigen.’ De adreszoeker is dan een praktisch middel dat je de inwoners, naast andere instrumenten, kunt aanbieden. Dat wordt gewaardeerd, ervaart Kimberley.
Vertel het eerlijke verhaal
Als de adreszoeker af is, kun je niet achteroverleunen, zegt Wesley. ‘Je moet ‘m up-to-date houden, en wij ontwikkelen de zoeker nu verder door’, zegt hij. ‘We willen bijvoorbeeld de standaardteksten (nu per warmteoplossing) verfijnen door informatie over woningtype, bouwjaar, benodigd isolatieniveau en energielabel toe te voegen. Inwoners hoeven dan bij wijze van spreken met de informatie uit de adreszoeker alleen nog maar naar hun aannemer.’ Welke tips hebben Wesley en Kimberley voor gemeenten die ook een adres- of postcodezoeker willen maken? ‘Elke gemeente met een concreet uitgewerkte transitievisie warmte kan het’, zegt Wesley. ‘Als je maar het eerlijke verhaal vertelt, ook als je nog niet overal de toekomstige warmteoplossing of de planning weet. De warmtetransitie is pionierswerk en niet alles ligt al vast. Als je daar open over bent, snappen inwoners dat.’ ‘En kom achter je computer vandaan’, adviseert Kimberley. ‘Ga de wijken in en sluit aan bij lokale initiatieven. De warmtetransitie is mensenwerk. De adreszoeker is een hulpmiddel om beleid in de praktijk te brengen.’
Andere adreszoekers in Nederland
Naast Den Haag hebben meer gemeenten een adres- of postcodezoeker. Bijvoorbeeld de
buurtzoeker aardgasvrij van Amsterdam. In Zeeland hebben de gemeentes samen een Zeeuws Energieakkoord. Per woonwijk onderzochten zij wat de beste vervangers voor aardgas zijn. Ze publiceerden de resultaten
via een online tool. Andere gemeenten laten op een kaart de oplossingen per wijk zien of communiceren erover via de plaatselijke krant. Heeft jouw gemeente een postcodezoeker? Laat het ons weten via
nieuwsbrief@nplw.nl met daarin de link naar je postcodezoeker. Dan delen wij jouw voorbeeld op onze website.
Meer informatie
Vragen?
Heb je vragen over de adreszoeker van de gemeente Den Haag? Dan kun je contact opnemen met Wesley Kisters via wesley.kisters@denhaag.nl. Wesley is beleidsadviseur energietransitie bij de gemeente Den Haag.