Het doel van de Renovatiedeal Twente is dat tot 2030 maar liefst 7.000 huur- en koopwoningen worden verduurzaamd. De Almelose wethouder Margreet Overmeen-Bakhuis vertelt hoe met deze deal ongeveer de helft van de Twentse huishoudens in energiearmoede wordt geholpen, en hoe ze op weg zijn naar schaalvergroting.

Op 20 maart ondertekenden de gemeenten Almelo, Enschede en Hengelo, 6 woningbouwcorporaties en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) de intentieverklaring voor de Renovatiedeal Twente. Namens BZK was demissionair minister Hugo de Jonge naar Enschede afgereisd. De 3 gemeenten wijzen elk een pilotstraat aan waar ze werken aan minder energiearmoede, betere isolatiemaatregelen en uiteindelijk ook minder aardgasgebruik.

Een pilotstraat voor schaalvergroting

“De uitdaging waar we in onze gemeente voor staan is schaalvergroting. Met ons huidige tempo gaan we goed en efficiënt te werk, met genoeg draagvlak. Maar het aardgasvrij maken van de woningen in onze gemeente gaat dan echt veel te langzaam. Vandaar dat we een pilot zijn gestart.” De 3 steden hebben voor de komende 2 jaar een pilotstraat aangewezen, vertelt Margreet: “Daarna maken we nieuwe afspraken, een uitvoeringsplan en een samenwerkingsovereenkomst voor 2026-2030. In die periode proberen we een flink aantal woningen te verduurzamen, te renoveren en aardgasvrij-ready te maken.

In Almelo hebben we gekozen voor een pilotstraat met 400 woningen, met gespikkeld bezit (huur- en koopwoningen). Er is gekozen voor een grote straat omdat we daar het meeste van kunnen leren. Deze straat bevindt zich in de wijk die onderdeel was van Programma Aardgasvrije Wijken: de Aalderinkshoek, zo kunnen we kijken of het mogelijk is om de aanleg van een warmtenet te combineren met de renovatiedeal. Je wilt niet nu investeren in warmtepompen en dan later toch weer overgaan op een warmtenet.

Het idee is dat woningcorporaties aansluiten bij deze opgave, omdat zij hun woningen moeten verduurzamen tot label D per 1-1-2029. Verder kunnen eigenaren van koopwoningen in diezelfde straat meedoen met een gezamenlijke aanpak. En voor marktpartijen is het voordelig dat je zo in één keer een hele straat aanpakt. Voor iedere partij is deze schaalvergroting prettig, omdat het veel goedkoper is.”

Regionale band inzetten voor verduurzaming

Een paar jaar geleden hebben Almelo, Hengelo en Enschede afgesproken om op belangrijke dossiers als energiearmoede samen op te trekken: “We merken dat we sterker zijn als we met zijn 3’en zijn, zeker op dit soort dossiers.

In december 2022 kwamen ministers Hugo de Jonge (BZK) en Rob Jetten (Klimaat en Energie) langs in Almelo om te kijken naar onze toenmalige aanpak. Ze waren erg enthousiast, en toen ging het lampje branden en besloten we als Twentse steden nog nauwer samen te werken om tot een renovatiedeal te komen.”

Verduurzaming, een moeilijke taak volbrengen

Volgens Hugo de Jonge was het een moeilijke opgave, toch is het Twente gelukt vertelt Margreet: “De moeilijkheid zit hem onder andere in dat de verduurzaming per woning veel geld kost, en dat juist deze mensen in energiearmoede weinig geld hebben. Het moet voorgefinancierd worden, maar wie gaat dat doen? Wie is verantwoordelijk? Wie gaat het uitvoeren? En dat is op het niveau van 1 woning.

Op het niveau van de hele straat heb je soms huurders, woningcorporaties, particulieren en vve’s. Die moet je zover krijgen dat ze in dezelfde periode aan het werk willen en de financiering rond kunnen krijgen. Dit is nog wel een uitdaging. We zullen hier goed met de inwoners van die straat over in gesprek moeten gaan. Misschien heeft een aantal van hen hun huis al deels verduurzaamd. De woningeigenaren die dat niet gedaan hebben, moeten er natuurlijk ook voor open staan.

Die verduurzaming is ingewikkeld om zelf te regelen, dat kun je niet van mensen in energiearmoede verwachten. Daarom zetten we in op ontzorgen en maken we verduurzamen mogelijk. Energiefixers helpen huurders met het aanbrengen van kleine energiebesparende maatregelen zoals tochtstrips, radiatorfolie en geven tips over energiebesparing. Onafhankelijke bouwadviseurs bezoeken eigenaren van koopwoningen die gebouwd zijn tot 1981 met een WOZ-waarde tot € 283.000. Ze inventariseren de wensen en mogelijkheden en kijken naar duurzaamheidsmaatregelen, bouwkundige aspecten, subsidies en financieringsmogelijkheden en kunnen helpen met de aanvraag.

Het financiële aspect van ontzorgen is nog best lastig. Naast dat particulieren gebruik kunnen maken van de rentevrije Warmtefondslening, kunnen particulieren en woningcorporaties ook gebruik maken van de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE). Helaas hebben veel mensen met energiearmoede een registratie bij het BKR, waardoor ze moeilijk een lening kunnen krijgen. We praten met de betrokken partijen over dit soort hobbels om tot oplossingen te komen. Banken hebben er bijvoorbeeld belang bij dat woningen waar een hypotheek op ligt, waardevast blijven of worden.”

Begrip voor elkaar leidt tot succes

Volgens Margreet kan een aanpak als deze overal lukken: “Denk in mogelijkheden, wees bereid tot wat onorthodoxe visies en stap over je eigen schaduw heen. Met elkaar in gesprek gaan, en blijven gaan, is het allerbelangrijkste. In het Engels zeggen ze: 5 times why. Als je tot daar weet af te dalen, dan vind je elkaar altijd.

Niet alleen partners moeten elkaar vinden, ook de inwoner moet zich gehoord voelen. Zeker bij energiearmoede. Het zijn vaak mensen die moeilijk door het woud van regelgeving en informatie heen komen. Dat betekent niet dat je het over moet nemen, want het zijn geen kinderen. Redeneer vanuit het perspectief van de inwoner, praat over wat ze nodig hebben en hoe je kunt ontzorgen. Als je kan ontzorgen als overheid, doe dat dan ook!”