Verschillende sociale en andere factoren spelen een rol op de bereidheid van bewoners om mee te betalen aan een warmtenetaansluiting in hun woning. Dat blijkt uit onderzoek van TNO, dat in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat is uitgevoerd. Sociaal onderzoeker Renee Kooger van TNO bespreekt de resultaten en geeft aan dat het gesprek met bewoners over warmtenetten breder gevoerd moet worden dan alleen met de focus op de financiële aspecten.
TNO-onderzoeker Renee Kooger
Kooger voerde het vragenlijstonderzoek eind 2022 uit. Het onderzoek biedt waardevolle inzichten voor gemeenteambtenaren die betrokken zijn bij de invoering van warmtenetten en de transitie naar aardgasvrije wijken. Een brede aanpak, waarbij sociale, financiële en communicatieve aspecten worden overwogen om draagvlak te creëren en de energietransitie te versnellen, is van belang.
Belang van sociale factoren
Uit eerder onderzoek van Kooger bleek dat woningeigenaren verschillende drijfveren en barrières ervaren bij de overgang naar aardgasvrij wonen. Kooger ontwikkelde met collega’s een klantreis die inzicht biedt in deze ervaringen bij iedere stap van de overgang naar aardgasvrij wonen. Het onderzoek toont aan dat sociale factoren, zoals vertrouwen, betrokkenheid en heldere, eerlijke communicatie, een belangrijke rol spelen bij het draagvlak voor aardgasvrije alternatieven.
Koogers nieuwe onderzoek naar de bereidheid van bewoners om financieel bij de dragen aan een warmtenetaansluiting laat opnieuw zien dat sociale factoren van belang zijn. Volgens het onderzoek zijn de factoren participatie, de directe omgeving van bewoners, vertrouwen in warmte- en energieleveranciers en het vertrouwen in de lokale overheid van invloed op de bereidheid van bewoners om mee te betalen aan een warmtenetaansluiting.
Demografische en financiële factoren
Naast sociale factoren zijn ook de demografische factor ‘leeftijd’ en de financiële factor ‘zorgen over stijgende energieprijzensignificant’ van invloed op de bereidheid van bewoners om mee te betalen. Hoe ouder de deelnemer, hoe minder diegene bereid is mee te betalen. Hoe meer spanning deelnemers ervaren over de stijgende energieprijzen, hoe meer ze bereid zijn mee te betalen aan de warmtenetaansluiting.
Daar staat tegenover dat andere financiële factoren zoals het inkomen van de deelnemers, de WOZ-waarde van hun woning, en de kosten die deelnemers kwijt zijn aan de maandelijkse energierekening geen voorspellende factoren zijn voor de bereidheid om mee te betalen.
Bewoners hebben weinig inzicht in daadwerkelijke kosten warmtenetaansluiting
Kooger onderstreept dat de focus van dit onderzoek lag op factoren die van invloed zijn op de bereidheid van bewoners om mee te betalen. Er is weinig tot geen aandacht besteed aan factoren die de hoogte van het bedrag bepalen. Hier is meer onderzoek voor nodig. Eén van de interessante conclusies om verder te onderzoeken is dat meer inzicht in de werkelijke kosten van een warmtenetaansluiting kan leiden tot de bereidheid om meer te willen betalen voor een warmtenetaansluiting. Over het algemeen hebben de deelnemers weinig inzicht in wat de daadwerkelijke kosten voor een warmtenetaansluiting zijn.
Noodzaak van participatie en transparante communicatie
Kooger benadrukt het belang van participatie en goede communicatie vanuit de gemeente richting bewoners, alsook de transparantie over de werkelijke kosten van een warmtenetaansluiting. Ze vertelt dat bekendheid met warmtenetten niet automatisch leidt tot een hogere bereidheid om mee te betalen, en dat vroege en transparante communicatie cruciaal is in dit proces.
Opbouwen van vertrouwen
Tot slot wijst het onderzoek op het belang voor gemeenten om vooraf het sentiment van bewoners ten opzichte van warmtenetten te onderzoeken en op basis daarvan beleidsbeslissingen te nemen. Gemeenten moeten investeren in het opbouwen van vertrouwensrelaties met bewoners en tussen bewoners en energie- en warmteleveranciers om zo het draagvlak voor warmtenetten te vergroten.
Meer informatie