Sinds dit jaar kunnen RES-regio’s een aanvraag doen voor de specifieke uitkering (SpUk) regionale structuur NPLW. Doe dat vooral, en liever vandaag dan morgen, adviseert Mirthe Heikens (BZK). ‘Zo versnellen we samen de verduurzaming van de gebouwde omgeving.’

Op weg naar het aardgasvrij maken van woningen en gebouwen lopen gemeenten vaak tegen dezelfde vragen aan. Bovendien vissen ze, op een toch al krappe arbeidsmarkt, regelmatig in dezelfde vijver. Dat is zonde, zegt Mirthe Heikens, beleidsmedewerker Energietransitie Gebouwde Omgeving bij het ministerie van BZK. ‘Daarom stelt het Rijk van 2023 tot en met 2025 9 miljoen euro per jaar beschikbaar – eenmalig opgehoogd met 7,5 miljoen euro in 2023 – om regionale samenwerking in de warmtetransitie te versterken. Dat gebeurt via de Specifieke Uitkering (SpUk) regionale structuur Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie. Gemeenten kunnen de uitkering gebruiken om kennis en expertise met elkaar te delen en regionale afstemming te bevorderen.’

Aanpak aardgasvrij opschalen

Voor de opwek van energie via wind en zon wordt in de Regionale Energiestrategieën (RES) al nauw regionaal samengewerkt. Deze regeling maakt dit ook mogelijk in de warmtetransitie, of versterkt de  regionale samenwerking waar dat al wel gebeurt, aldus Mirthe. ‘We hebben met de proeftuinen in het Programma Aardgasvrije Wijken veel geleerd over de warmtetransitie’, zegt zij. ‘Nu is het zaak om de aanpak op te schalen en te versnellen in álle gemeenten. Regionale samenwerking tussen gemeenten, en ook met partners als de provincie, woningcorporaties, netbeheerders en vastgoedeigenaren, kan daarbij helpen. Daarom willen we dat met de SpUk makkelijker maken. Met datzelfde doel gaat het NPLW ook bestuurlijke overleggen organiseren in de regio’s, samen met de al bestaande RES-overleggen.’

Mirthe schreef mee aan de regeling en voert die tot nu toe uit. ‘Om een aanvraag te kunnen doen, wijs je als gemeenten in de regio een gezamenlijke budgethouder aan’, legt zij uit. ‘Die budgethouder vraagt namens de betrokken gemeenten de uitkering aan. Om niet weer nieuwe regio’s te creëren, gaan we in de regeling uit van de bestaande indeling van de RES. En zo wordt ook aansluiting gezocht bij al bestaande samenwerkings- en overlegstructuren in de regio’s.’

Er zijn een paar vereisten aan de SpUk-aanvraag: de gemeenten moeten aantonen dat ze het eens zijn over wie de gezamenlijke budgethouder is. Daarnaast moeten zij een begroting indienen en een beschrijving van de activiteiten die het samenwerkingsverband met de uitkering wil gaan financieren. ‘De activiteiten die onder de regeling vallen kunnen heel breed zijn’, zegt Mirthe. ‘Denk bijvoorbeeld aan het aanstellen van een regiocoördinator en het gezamenlijk inhuren van een technisch of juridisch deskundige. Ook het organiseren van een regionaal afstemmingsoverleg of het versterken van al bestaande regionale samenwerking valt hieronder.’

Twee derde van de regio’s diende al aanvraag in

Sinds de start van de regeling – 1 juli dit jaar- zijn vanuit twee derde van de RES-regio’s aanvragen binnengekomen, vertelt Mirthe. ‘Het duurde even voor het aanvragen op gang kwam. Regio’s hadden het idee dat het een ingewikkeld proces was, maar nadat het NPLW informatiebijeenkomsten organiseerde, bleek dit niet zo te zijn en kwamen de aanvragen goed op gang. Als regio’s vragen hebben, kunnen zij die stellen aan hun accounthouder bij het NPLW.’ Het ministerie van BZK beoordeelt de aanvragen vervolgens met de ‘menselijke maat’, benadrukt Mirthe. ‘Als er iets mist in de aanvraag, wijzen we die niet zomaar af, maar nemen we contact op met de regio om de ontbrekende informatie samen aan te vullen. We hebben als Rijk, regio’s en gemeenten immers hetzelfde doel: het verduurzamen van de gebouwde omgeving.’

Kans benutten

Wie een aanvraag indient, krijgt binnen acht weken een reactie. Daarna wordt de uitkering - een basisbedrag van 100 duizend euro, aangevuld met een bedrag per regio - overgemaakt aan de budgethouder. Mirthe: ‘We gaan ervan uit dat regio’s het geld besteden aan doorlopende activiteiten. In 2024 en 2025 doe je dan opnieuw een aanvraag, waarbij je voortbouwt op die van dit jaar.’ Wat als gemeenten dit jaar geen aanvraag indienen? ‘Dat zou zonde zijn’, zegt Mirthe. ‘Dan vloeit het geld terug in de staatskas. Je kunt dan wel in 2024 en 2025 alsnog een aanvraag doen. Maar ik adviseer regio’s om deze kans vandaag nog te benutten, om hiermee in je regio samen de warmtetransitie te versnellen!’

Meer informatie

• Specifieke Uitkering (SpUk) regionale structuur Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie (inclusief veelgestelde vragen)