Lang geleden werkte ik een tijdje als congresorganisator in de commerciële sector. Het was spannend om zo’n evenement te organiseren. Waren de sprekers goed? Gebeurde er iets in de zaal? Dezelfde spanning voelde ik weer tijdens ons gezamenlijk congres van NPRES en NPLW op 1 november. Slaan de onderwerpen aan? Weten mensen elkaar te vinden? NPLW en NPRES-collega’s werkten hard aan een mooi programma. En wat was het een geslaagde dag! Fijn om zoveel betrokken collega’s in de warmtetransitie te ontmoeten.
Dat de maatschappelijke betrokkenheid voor de warmtetransitie groot is, bleek uit de deelnemerslijst van ons congres. Want er waren niet alleen collega’s van gemeenten en andere overheden maar ook veel vertegenwoordigers van bewonersinitiatieven. In no time was het congres ‘uitverkocht’. We hoeven deelnemers geen kosten in rekening te brengen, dat maakte het congres laagdrempelig en toegankelijk voor coöperaties en bewonersinitiatieven. Veel vertegenwoordigers waren van de partij.
Er zijn steeds meer maatschappelijke initiatieven in het land. In wijken onderzoeken gedreven mensen of ze een warmtenet kunnen beginnen, er zijn groepen die samen woningen isoleren, en ondernemers pionieren met lokale energiesystemen op bedrijventerreinen. Dit is een steun in de rug van gemeenten, die de regietaak hebben in de lokale warmtetransitie.
Op het congres wilden we deelnemers graag optillen uit de alledaagse praktijk. Inspiratie opdoen, aanknopingspunten vinden om verder te kunnen met iets dat even niet goed lukt en mensen spreken die je verder kunnen helpen. Dat is belangrijk voor professionals en zeker ook voor mensen van bewonersinitiatieven. Daarom is het zo belangrijk dat ons congres binnen het bereik ligt van elke betrokken organisatie. Waarmee niet is gezegd dat we iedereen bereiken. De energiecommunity is veelal wit, theoretisch opgeleid en er wordt een taal gesproken die niet iedereen aanspreekt. Aan ons allen de taak om je daar bewust van te zijn. En ons te verplaatsen in groepen voor wie het gewone leven al uitdagend genoeg is, voor wie woorden als ‘fossielvrij’ of ‘klimaatneutraal’ eigenlijk geen betekenis hebben.
Gemeenteambtenaren zijn al lange tijd bezig om de kring groter te maken en in gesprek te gaan met zoveel mogelijk inwoners. Met bewonersinitiatieven samen of met andere bewoners. De betrokkenheid van bewoners en lokaal eigendom zijn een maatschappelijke kans en een motor voor de energietransitie.
Veel mensen willen aan de slag, maar ze hebben duidelijkheid nodig. Het ligt voor de hand dat gemeenten aansluiten bij bewonersinitiatieven, maar niet alles kan overal. Waar komen warmtenetten? Waar zelf investeren in warmtepompen en isoleren? Het zijn geen gemakkelijke, maar wel noodzakelijke gesprekken. Regie voeren in de warmtetransitie blijft de rol van de gemeenten. Dat betekent zoveel mogelijk duidelijkheid bieden zodat bewoners, bedrijven en anderen weten waar ze aan toe zijn. Komt er een collectieve oplossing in een wijk, dan moeten bewoners dat weten zodat ze kunnen wachten met verduurzamen. Is er nog geen duidelijkheid over een alternatief? Dan kunnen bewoners zelf aan de slag gaan, wellicht samen met de buren. Want samen sta je sterker.
Maureen van Eijk is directeur van het Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie