De accounthouders van NPLW spraken ambtenaren van ruim 300 gemeenten. Deze gesprekken zijn de bron van de Lokale Warmtetransitie in Beeld (LWiB). Het geeft een indruk van wat er op dit moment speelt rondom de warmtetransitie bij gemeenten. Waar zijn gemeenten mee bezig, wat loopt goed en wat zijn de knelpunten? En aan welke ondersteuning hebben gemeenten behoefte?

Samenwerking met andere partijen

Gemeenten zijn volop aan de slag met de warmtetransitie, met name met energiebesparing door isoleren als eerste stap op weg naar aardgasvrij. Bijna alle gemeenten werken daarbij samen met regiogemeenten, woningcorporatie(s) en netbeheerders. Ook zijn de meeste provincies goed betrokken.

Gemeenten kampen met capaciteitstekort

Gemeenten zijn zoekende naar hoe de warmtetransitie te versnellen en op te schalen. Bijna alle gemeenten kampen met capaciteitstekort en personeelsverloop, ondanks de middelen die de Rijksoverheid beschikbaar stelt. Vaak zijn deze middelen tijdelijk. Gemeenten hebben behoefte aan een passende en structurele financiering om meerjarige maatregelen te nemen.

Van transitievisie warmte naar uitvoeringsplannen

Ongeveer de helft van alle gemeenten is bezig of is van plan de transitievisie warmte uit te werken in gebiedsgerichte uitvoeringsplannen. Deze noemen we ook wijkuitvoeringsplan. Dit is vooral bij grotere gemeenten (100.000+) zo. Kleinere gemeenten werken minder planmatig en werken meer aan energieloketten, fixteams en isolatiecampagnes. Redenen daarvoor zijn onder andere capaciteitsgebrek en de inschatting dat voor individuele oplossingen (nog) geen gebiedsgerichte plannen nodig zijn.

Collectief warmtenet of individuele warmteoplossing? 

Een kwart van de gemeenten is van plan voor 2030 een warmtenet aan te leggen, vooral grotere gemeenten. Andere gemeenten hebben geen warmtenet in voorbereiding om verschillende redenen:

• Het wordt niet als kansrijk gezien (afwezigheid van duurzame bronnen).
• Kennis ontbreekt.
• Er is nog veel onduidelijkheid over bijvoorbeeld de Wet collectieve warmtevoorziening (Wcw).
• De gemeente zet de weinige duurzaamheidsambtenaren in op zaken die nu geregeld moeten, zoals het Nationaal Isolatie Programma (NIP).
• In de meeste gemeenten kiezen ze voor de individuele warmtestrategie (isoleren, warmtepomp). Dit geldt zeker in het landelijk gebied.

Bewoners betrekken

In ongeveer de helft van de gemeenten is de warmtestrategie besproken met de bewoners en zijn bewoners op de hoogte van de plannen. In meer dan driekwart van de gemeenten zijn er duurzame bewonersinitiatieven actief, zoals gezamenlijk energie of product inkoop en opzetten van kleine collectieve warmtenetten.