‘Jouw ideale baan?’ appte een oud-collega met een link naar de vacature van directeur van het NPLW. Ik was meteen enthousiast. In de gemeente Amsterdam werkte ik 30 jaar in het ruimtelijk en het sociaal domein. De laatste jaren als Programmadirecteur bij Duurzaamheid, het thema waarin alles samenkomt, van stedelijke vernieuwing en gebiedsontwikkeling tot energiearmoede.
Je zag in Amsterdam wat een uitdaging het is om in de samenwerking met veel verschillende afdelingen het geheel te blijven overzien. En ook hoe strategisch-tactische plannen van de centrale stad niet altijd uit de verf kwamen in de uitvoering bij de stadsdelen. Omdat het verhaal niet aankwam of omdat er andere problemen waren. Ik hou van de wisselwerking tussen strategie en uitvoering, het is de kunst ze goed aan elkaar te verbinden.
Met het NPLW zijn we nu ruim een jaar bezig. Het programma is voortgekomen uit het eerdere PAW (Programma Aardgasvrije Wijken) en het ECW (Expertise Centrum Warmte). Deze voorgangers ondersteunden de koplopergemeenten die werkten aan aardgasvrije wijken, ontwikkelde factsheets en handreikingen, en ze deelden de kennis en ervaringen van de proeftuinen. Dat deden ze goed en het werd tijd om die kennis en ervaringen meer te delen met het peloton. Gemeenten die aan het begin staan van de warmtetransitie spreken een andere taal dan degenen die al ver zijn. Onze taak is het om alle gemeenten te ondersteunen. Met kennis en door te faciliteren dat gemeenten van elkaar leren.
Vorig jaar zijn we begonnen door in elke gemeente persoonlijk kennis te maken. Wat speelt er in de warmtetransitie? Wat zijn de knelpunten? Mijn collega’s spraken veel bevlogen ambtenaren, allen worstelend met de complexiteit; ontwikkelingen gaan snel, je krijgt moeilijk overzicht in alles wat er speelt. Hoe zet je in zo’n dynamisch veld een goeie koers uit? Er is behoefte aan voorbeelden. De informatie op de websites van de eerdere programma’s hebben we flink onder de loep genomen. Gaandeweg was een woud aan specialistische rapporten en factsheets gegroeid, voer voor experts maar generalisten vonden niet wat ze zochten. Op de nieuwe website is alles korter en duidelijker geformuleerd. We willen dat gemeenten snel verder kunnen als ze met een vraag of een dilemma zitten. Ook door inspiratie te bieden met voorbeelden uit de praktijk. Daar moeten we nog veel aan doen. Heb je een voorbeeld van een goeie aanpak? Laat het ons weten.
De behoefte aan ondersteuning die we als input kregen bij de bezoeken aan alle gemeenten hebben we verwerkt in het Meerjarenprogramma NPLW. Deze input hebben we ook gebruikt in een aanzet voor een gezamenlijk verhaal over de lokale warmtetransitie. Dit presenteren we op 5 oktober in een webinar met Kees Vendrik, coördinator Nationaal Klimaatplatform.
Het PBL rapporteerde deze zomer dat de plannen van gemeenten nog niet zo concreet zijn als iedereen had gehoopt. Het valt niet mee om robuuste keuzes te maken in een zo onzekere context. Eén ding is wel zeker: gemeenten zijn het beste in staat de regie te nemen op de lokale warmtetransitie. Als geen ander kunnen zij het geheel overzien: van de mogelijkheden voor warmtenetten en lokale energie-initiatieven tot ruimtelijke ontwikkelingen en het effect van de hoge gasprijzen in kwetsbare wijken. De gemeente weet wat er omgaat in de samenleving en achter voordeuren. Tegen die achtergrond staat ze voor de taak om te kiezen en duidelijkheid te geven aan inwoners, bedrijven en netbeheerders. Welke wijken krijgen een warmtenet? Welke doen we het eerst? Op welke plaatsen zijn individuele warmtepompen een betere oplossing, en verdraagt zich dat met de groeiende schaarste op het elektriciteitsnet? Dit is geen sinecure. NPLW gaat alles uit de kast halen om gemeenten te helpen met inzicht, overzicht en goede voorbeelden.
Maureen van Eijk is directeur van NPLW, het Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie
maureen.eijk@minbzk.nl