Naast de gemeente en bewoners zijn ook woningcorporaties, bedrijven, netbeheerders, energieloketten en vele andere (professionele) stakeholders actief in wijken over energiebesparing, woonkwaliteit en aardgasvrij. Met allemaal hun eigen ideeën, belangen en plannen ten aanzien van de transitie. Het is van belang waar mogelijk samen op te trekken wat betreft de communicatie en participatie. Conflicterende acties en berichten richting bewoners kunnen het proces verstoren. En bovendien: gemeente en stakeholders kunnen synergie bereiken door samen op te trekken.

Stakeholderanalyse

Het is belangrijk te weten wie de relevante stakeholders zijn en wat zij doen of willen ten opzichte van het thema aardgasvrij. Met een stakeholderanalyse breng je in kaart wie de stakeholders zijn, welke positie zij hebben ten opzichte van het vraagstuk aardgasvrij, de gemeente en de wijk. Geniet de stakeholder vertrouwen in de buurt? En welke communicatiekanalen en netwerken heeft de stakeholder in de wijk en welke doelgroepen hiermee worden bereikt? Mogelijk ligt ervan uit bijvoorbeeld de Regionale Energiestrategie, de Transitievisie Warmte of het Omgevingsplan al een overzicht van stakeholders. 

Stakeholders overtuigen

Als je een stakeholder (toch) moet overtuigen van het nut van participatie, dan kan het helpen daarbij de verschillende participatiedoelen te bespreken. Afhankelijk van de belangen van die stakeholder kun je gericht een of meer participatiedoelen bespreken om zo het nut van goede participatie te benadrukken. Denk daarbij aan:

• Kwaliteitsdoelen. de kwaliteit van het werk kan beter worden door participatie, bijvoorbeeld doordat ontbrekende kennis wordt aangevuld of door een externe kwaliteitscontrole op ‘eigen’ kennis.
• Instrumentele doelen. participatie kan bijdragen aan een beter draagvlak en een beter imago van de stakeholder.
• Democratische doelen. participatie is ook een doel op zich, want bewoners en mede-stakeholders hebben het recht om te participeren in bepaalde processen die hen aangaan, om daarover goed geïnformeerd te worden en inbreng te leveren.
• Emancipatiedoelen. de samenleving is gebaat bij participatie. De samenleving wordt er beter (duurzamer, rechtvaardiger, economisch productiever) van. Participatie kan ook veranderingsprocessen en wederzijdse leerprocessen stimuleren en bepaalde groepen stakeholders ondersteunen (‘empowerment’).

Bepaal waarop je wilt samenwerken

Er gebeurt van alles in een wijk waarover door gemeente en stakeholders gecommuniceerd wordt. Het afstemmen van ieder afzonderlijk bericht is daarom geen doen. Bepaal met de relevante stakeholders waarover je elkaar actief onderling informeert, op welke zaken je samen optrekt richting bewoners en wat buiten deze samenwerking valt. Een belangrijke keuze is ook welke rolverdeling de gemeente en woningcorporatie afspreken richting huurders. Meestal is de woningcorporatie in de lead, maar huurders ontvangen natuurlijk ook informatie via gemeentelijke kanalen. Maak hierover afspraken.

Werkvormen voor samenwerking

Intensieve samenwerking vraagt om goede werkvormen. Het is zinvol om - samen met betrokken stakeholders - een participatiewerkgroep op te zetten voor de wijkaanpak aardgasvrij. De gemeente is hiervan de trekker en betrekt participatie- en communicatieprofessionals van de woningcorporaties, andere stakeholders in de wijk en sleutelfiguren uit de wijk. Op die manier kun je samen met stakeholders optrekken in de participatie en communicatie richting bewoners. Dat draagt bij aan een gezamenlijke boodschap of een gezamenlijk beeld naar de bewoners. 

Afspraken vastleggen

Het meest belangrijk voor goede samenwerking is regelmatig en open overleg. Het kan ook helpen om de samenwerking formeel vast te leggen. Het vastleggen van afspraken kan mogelijke misverstanden voorkomen. En het dwingt om elkaars plannen, rollen en wensen goed door te spreken en af te stemmen. Probeer daarvoor zo vroeg mogelijk een beeld te schetsen van de verschillende fases en wat er per fase nodig is van welke partij. Je kunt per fase de samenwerking vastleggen in een samenwerkingsovereenkomst.

Meer informatie 

• De Leidraad Factor C Communicatie biedt gemeenten en stakeholders hulp bij omgevingsgericht communiceren.
• De notitie Woningcorporaties en gemeenten zij aan zij in de energietransitie geeft gemeenten en andere stakeholders meer inzicht in de wereld van woningcorporaties in de context van de energietransitie.
• Maak een stakeholderanalyse met de Handreiking Stakeholderanalyse van het Kennisknooppunt participatie.
• Het essay (betere) samenwerking tussen gemeenten, projectontwikkelaars en energiecoöperaties doet zes suggesties voor een constructief partnerschap.