Infraroodpanelen (IR-panelen) zijn een vorm van directe elektrische verwarming. Een paneel zet een deel van de elektriciteit om in infraroodstraling en een deel in convectiewarmte. De straling zorgt voor plaatselijke verwarming. Veel mensen ervaren dit al comfortabele warmte. Infrarood panelen gebruiken veel elektriciteit. Als hoofdverwarming zijn infraroodpanelen daarom alleen bruikbaar in goed geïsoleerde gebouwen. De panelen zijn als bijverwarming goed te gebruiken voor ruimtes die je maar een deel van de tijd verwarmt, of voor koude hoeken in een verwarmde ruimte. Als in een buurt veel eigenaren voor deze techniek kiezen is verzwaring van het elektriciteitsnet nodig.

Laatste update: januari 2021

Wat zijn infraroodpanelen?

Infraroodpanelen stralen gericht warmte uit, bij voorkeur naar de plekken waar mensen zitten of bezig zijn. De rest van de ruimte kan dan eventueel minder verwarmd worden. De stralingswarmte voel je tot ongeveer 3 meter. Om wél een hele ruimte, of zelfs een hele woning te verwarmen met infraroodpanelen moeten meerdere infraroodpanelen tegelijk aanstaan. Dat kost veel elektriciteit.
Een elektrisch stralingspaneel bestaat meestal uit:

• Een frontplaat, uitgevoerd in metaal, glas of natuursteen.
• Een verwarmingselement; samengesteld uit verwarmingsfolie, halfgeleiderpasta, verwarmingsmatten of -draden met een elektrische aansluiting.
• Eventuele isolatie aan de achterzijde.
• Een achterplaat met bevestigingsconstructie.
• Bij voorkeur regeltechniek en (slimme) thermostaten.

De temperatuur van de frontplaat is vaak circa 100 °C. Deze bepaalt de golflengte van de warmtestraling (infraroodstraling) en de warmteafgifte per m². Als de temperatuur toeneemt, wordt de ervaren straling intenser en de golflengte korter.

Er bestaan verschillende interpretaties wat je onder infraroodverwarming verstaat. In deze factsheet gaat het over stralingspanelen met een hoge oppervlaktetemperatuur van 100 °C.

Geschiktheid

In goed geïsoleerde huizen - bouwjaar vanaf 2000 of heel goed nageïsoleerde oudere woningen - kan volledige verwarming met infraroodpanelen een alternatief voor aardgas zijn. Ook voor relatief kleine appartementen kunnen infraroodpanelen een oplossing zijn. Voorwaarde is wel dat je de panelen selectief gebruikt. Slimme thermostaten kunnen je infraroodpanelen aansturen. Zo voorkom je dat IR-panelen lang aanstaan zonder dat er mensen aanwezig zijn. Doordat de panelen snel warm worden is de aansturing volledig anders dan bijvoorbeeld bij vloerverwarming.

Als bijverwarming kun je infraroodpanelen ook gebruiken in een minder goed geïsoleerde woning, bij voorkeur als aanvulling op een energiezuinige basisverwarming, bijvoorbeeld met een warmtepomp.

Comfort

Comfort is bij infraroodpanelen een aandachtspunt. De stralingswarmte komt direct en lokaal van het paneel aan het plafond of de wand, en dat wordt door gebruikers vaak als prettig ervaren. Maar, als in een ruimte de onderlinge temperatuurverschillen te groot worden, kan dat oncomfortabel voelen. Dat heet stralingsassymetrie. De verdeling van de IR-panelen over de ruimte en de afmetingen van de panelen zijn belangrijk om grote temperatuurverschillen te voorkomen.

Duurzaamheid

De duurzaamheid van infraroodpanelen is afhankelijk van een aantal zaken.

• Vermindering energieverbruik. Een infraroodpaneel als bijverwarming kan het energieverbruik van de hoofdverwarming verminderen. De eventuele besparing op energieverbruik hangt af van het gebruik van het infraroodpaneel en van de mate van isolatie van het gebouw.  IR-panelen als bijverwarming kunnen een toevoeging zijn voor lagetemperatuursystemen, zoals warmtepompen. IR-panelen kunnen bijspringen bij piekbelasting of worden ingezet in ruimten die je weinig gebruikt. Het gebruik van infraroodpanelen als hoofdverwarming is dus alleen duurzaam als  de isolatie en ventilatie van een gebouw goed zijn. 
• Warm tapwater. Voor het warme water in douche en keuken is aparte voorziening nodig. Bijvoorbeeld een warmtepompboiler, een zonneboiler met elektrische na-verwarmer, een close-in boiler of een elektrisch doorstroomtoestel. Dit is een soort elektrische geiser, verwarmt alleen als er vraag is. Dat laatste toestel geeft een hoge piekbelasting op het elektriciteitsnet.
• Zonnepanelen. Een combinatie van zonnepanelen en IR-verwarming kan energieneutraal, of CO2-neutraalzijn. Dat geldt hooguit op jaarbasis. De meeste opwek van elektriciteit van de zonnepanelen is tijdens de warmere maanden en overdag. Dat zijn de momenten dat bewoners de IR-panelen vaak niet gebruiken. Als in de toekomst alle elektriciteit duurzaam is, gaat de CO2-uitstoot van IR-panelen volledig naar nul.

Betrokken partijen

Wat betekent de inzet van infraroodpanelen voor betrokken partijen?

Gebouweigenaar

Voor de eindgebruiker betekent het gebruik van infraroodpanelen dat het gebouw op een andere manier verwarmd wordt, met een andere comfortbeleving. Bij gebruik als hoofdverwarming moet het gebouw goed geïsoleerd te zijn. Alleen dan voorkom je een heel hoog elektriciteitsverbruik en klachten over het comfort. Doordat IR-panelen aan het plafond of wand hangen, kosten ze in het gebouw geen ruimte. Wel zijn er misschien extra wandcontactdozen nodig om de panelen op aan te sluiten. Bij het aansluiten van meerdere panelen kan een zwaardere elektriciteitsaansluiting nodig zijn. Voor het warme tapwater moet de bewoner een apart apparaat aanschaffen. 
De investering in IR-panelen is vaak lager dan voor andere alternatieven voor aardgasvrij wonen. Daar staat tegenover dat de jaarlijks terugkerende energiekosten juist hoger zijn dan bij andere oplossingen.

Netbeheerder

Als meerdere woningen IR-panelen gebruiken stijgt de piek in de elektriciteitsvraag. Hierdoor isnetverzwaring nodig. De netverzwaring leidt mogelijk tot graafwerkzaamheden en extra transformatorhuisjes. Het is belangrijk om op tijd contact op te nemen met de netbeheerder; die kan dan maatregelen nemen om de netcapaciteit waar dat nodig is uit te breiden. Voor bewoners kan het ook nodig zijn om de woningaansluiting te verzwaren. Ook daar moet de netbeheerder werkzaamheden voor inplannen. 

Stand van de techniek

Huidig gebruik

De techniek is nu al bruikbaar in gebouwen. Het is nog onbekend wat de levensduur van een IR-paneel is. In een IR-paneel zitten geen bewegende delen die onderhoudsgevoelig zijn. De garantie op de elektronische regeling (schakelaar of thermostaat) is meestal korter dan die op het paneel.

Er zijn nog weinig praktijkgegevens over het comfort en het energiegebruik in de praktijk. In een aantal projecten, onder andere bij Thuisbaas, wordt nu ervaring opgedaan die gebruikt kan worden voor toekomstige projecten.

Verwachte ontwikkelingen

Er zijn nu projecten die slimme regelingen voor het aansturen van IR-panelen ontwikkelen waardoor ze energiezuiniger kunnen functioneren.

Meer informatie

• Het kennisdossier van de Topsector Energie gaat in op de verschillen tussen infrarood verwarming en warmtepompen.
• Op de website van Milieu Centraal vind je veel informatie over infraroodpanelen. De informatie is makkelijk verwoord waardoor het ook voor consumenten een handige website is.
• Een overzicht van een groot deel van de leveranciers van infraroodverwarming vind je op de website van de Vereniging Infraroodverwarming.
• Op de website van het Lente-akkoord vind je een onderzoek van DWA naar de kosten van infraroodverwarming.
• In het 'Kleintje Infraroodpanelen' van ISSO is meer informatie opgenomen voor installateurs.