Uitvoeringsplan en de omgevingswet

Een gemeente kan zelf kiezen wat voor juridische status ze aan een uitvoeringsplan geven. Een uitvoeringsplan kan bijvoorbeeld worden vormgegeven als autonoom beleid. Maar omdat een uitvoeringsplan uitvoeringsgericht is, sluit het goed aan bij de aard van (vrijwillig) programma onder de Omgevingswet. Dat laatste biedt een aantal voordelen.

Wat is een programma?

Het instrument programma bevat een uitwerking van het gemeentelijk beleid voor de fysieke leefomgeving. Dat houdt in dat het maatregelen bevat om doelen voor de leefomgeving te bereiken. Een programma wordt vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders.

Nadeelcompensatie

Wordt het uitvoeringsplan na inwerkingtreding van de Omgevingswet vormgegeven als programma onder de Omgevingswet? Dan is er geen sprake van nadeelcompensatie. Als het wordt vormgegeven als autonoom beleid kan daar wel sprake van zijn. De gemeente doet er daarom goed aan om in de inleiding van het uitvoeringsplan duidelijk aan te geven dat dit uitvoeringplan een programma is als bedoeld in de Omgevingswet.

Betrokkenheid gemeenteraad

Hoewel een programma onder de Omgevingswet wordt vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders, is het van belang om ook de gemeenteraad te betrekken. Net als dat bij andere beslissingen gebeurt die een grote impact hebben op de gemeente. Op deze manier wordt ook het draagvlak vergroot. En dat is relevant omdat de gemeenteraad beslist over het omgevingsplan.

Omgevingsplan

Het omgevingsplan zal straks de juridische regels voor de uitwerking van het uitvoeringsplan bevatten. De inhoud van het uitvoeringsplan vormt daarom een belangrijke basis voor de regels die in het omgevingsplan worden vastgelegd. Kiest een gemeente bijvoorbeeld voor een collectieve warmtevoorziening? Dan bepaalt de gemeente in het omgevingsplan op welke collectieve warmtevoorziening de gebouwen in een wijk zullen worden aangesloten en op welk moment. Het omgevingsplan is daarmee het juridische sluitstuk van beleidskeuzen die in het uitvoeringsplan en daaraan voorafgaande besluiten zijn gemaakt. Hoewel het uitvoeringsplan alleen bindend is voor de gemeente zelf, zijn de regels in het omgevingsplan ook bindend voor bewoners en bedrijven.

Om de relatie tussen het uitvoeringsplan en het omgevingsplan duidelijk te maken is het handig om in het uitvoeringsplan alvast op hoofdlijnen aan te geven wat de gemeente van plan is in het omgevingsplan te regelen op basis van het uitvoeringsplan. Er wordt nog gewerkt aan de uitwerking van de rijksregels die bij de energietransitie het kader voor de gemeentelijke omgevingsplanregels gaan vormen. Dat kader moet de gemeenten voldoende lokale maatwerkruimte bieden voor de gemeentelijke regierol bij de overstap naar een duurzame warmtevoorziening.

Gecoördineerde besluitvorming

Op dit moment kunnen gemeenten in het omgevingsplan nog geen regels opnemen over het beëindigen van de levering van het aardgas. Een wetsvoorstel daarover is in de maak. Het is aan te raden om te zijner tijd de voorbereiding van het uitvoeringsplan en de voorbereiding van de wijziging van het omgevingsplan gecoördineerd te laten verlopen. Hierdoor kunnen zowel het uitvoeringsplan als de wijziging van het omgevingsplan worden voorbereid met afdeling 3.4 Awb, zonder dat dit extra doorlooptijd met zich meebrengt. Gemeenten kunnen nu al beginnen met het opstellen van het uitvoeringsplan. De besluitvorming over het uitvoeringsplan vormt het sluitstuk.