“Op Schier ligt alles onder een vergrootglas”, vertelt Johan Duut, projectleider Aardgasvrij Eiland. “Schiermonnikoog is de dunstbevolkte gemeente van Nederland. Iedereen kent elkaar goed en helpt elkaar graag. Het is belangrijk om deze sociale verbanden te benutten als je aan de slag gaat met een warmteproject.” Dat was een van de lessen tijdens de NPLW-bijeenkomst proeftuinen Noord-Nederland van 27 september op Schiermonnikoog.
Ruim 30 ambtenaren die in Noord-Nederland (Fryslân, Groningen en Drenthe) werken aan aardgasvrije wijken kwamen bijeen op het Friese eiland. Vrijwel alle aanwezigen werken in landelijke, dunbevolkte gebieden. Zo ook Johan Duut: “Duurzaamheid gaat de bijna 1.000 eilanders aan het hart, maar er is ook weerstand tegen verandering. Zeker als die van de overheid komt. Nieuwkomers zijn vaak wat minder behoudend en zetten sneller de eerste stap.”
De start van de warmtetransitie in Schiermonnikoog was nog best lastig, vertelt Lisa Edema (beleidsmedewerker duurzaamheid, wonen en ruimtelijke ordening): “De gemeente Schiermonnikoog wilde bewoners vroegtijdig laten participeren. Tijdens de aanvraagprocedure Proeftuin Aardgasvrije Wijken bleek het niet zo makkelijk om van een top-down-project een door bewoners gedragen project te maken. Toen het project eenmaal startte bleken de bewoners vooral meegenomen te willen worden.”
5 lessen uit Schiermonnikoog
Tijdens de bijeenkomst op Schiermonnikoog deelden de aanwezigen hun ervaringen hoe ze de energie van bewoners in de warmtetransitie benutten. Ze kwamen uiteindelijk tot 5 lessen:
- De sociale cohesie is in landelijke gebieden vaak relatief sterk. Bewoners kennen en helpen elkaar. Dat is goud voor de transitie.
- Koplopers zijn vaak hoogopgeleide, gepensioneerde mannen, dol op techniek. Koester die usual suspects! Zij zijn de startmotor van de transitie en nemen vaak anderen mee. En zo niet, dan help je ze daarbij.
- Een goede projectleider heeft techniekkennis, maar zeker ook mensenkennis. De projectleider is handig in contacten en kan zich inleven in de behoeften van mensen die nog niet zo met duurzaamheid bezigzijn.
- Gebruik duidelijke taal. Noem de warmte-afleverset een warmteketel. En zeg “gasketel eruit, warmteketel erin”. Praat over warmtepomppanelen in plaats van over photovoltaïsche en thermische panelen.
- De warmtetransitie is een langlopende zoektocht met vallen en opstaan. Om iedereen mee te krijgen, dan helpt een positief verhaal. Bijvoorbeeld in lokale media. Laat daarbij vooral de enthousiaste inwoner aan het woord in plaats van de projectleider. Maar vaak kan het ook heel simpel: zet bij elk afgeleverd energie-advies een vlaggetje in de tuin: “Wij doen mee, u ook?”.
Meer informatie